Nhân vô thập toàn là câu tục ngữ rất quen thuộc với người Việt. Trong tiếng Trung có câu thành ngữ tương đương là 金 無 足 赤 , 人 無 完 人 jīn wú zú chì rén wú wán rén (Kim vô túc xích, nhân vô hoàn nhân) có thể hiểu là đến cả vàng cũng chẳng thể thuần khiết thì con người khó có ai là hoàn hảo.

1. Cách đọc 金無足赤,人無完人 (jīn wú zú chì rén wú wán rén)

2. Tìm hiểu các chữ tiếng Trung

a. 金 – jīn – kim

Mời bạn xem ở đây.

b. 無 – – vô

Mời bạn xem ở đây.

c. 足 – – túc

Cách viết:

Nhân vô thập toàn; Kim vô túc xích, nhân vô hoàn nhân; chữ túc

Bộ thành phần:

足 TÚC (chân, đầy đủ)

Nghĩa:

  • Đủ. Như: “túc số” 足數 đủ số.
  • Đầy đủ. Như: “phong y túc thực” 豐衣足食 cơm no áo ấm (đủ áo đủ cơm).
  • Dồi dào. Như: “phú túc” 富足 dồi dào.
  • Chân người. Như: “cử túc” 舉足 nhấc chân.
  • Chân loài vật. Như: “họa xà thiêm túc” 畫蛇添足 vẽ rắn thêm chân.
  • Chân các đồ đạc. Như: “đỉnh túc” 鼎足 chân vạc.
  • Bước. Như: “tiệp túc tiên đắc” 捷足先得 nhanh bước được trước.

d. 赤 – chì – xích

Cách viết:

Nhân vô thập toàn; Kim vô túc xích, nhân vô hoàn nhân; chữ xích

Bộ thành phần:

赤 XÍCH (màu đỏ)

Nghĩa:

  • Đỏ. Như: “diện hồng nhĩ xích” 面紅耳赤 mặt hồng tai đỏ.
  • Trung thành, hết lòng. Như: sắc đỏ là sắc rực rỡ nhất, cho nên gọi tấm lòng trung là “xích thành” 赤誠 hay “xích tâm” 赤心.
  • Trần trụi, trống không. Như: “xích thủ” 赤手 tay không, “xích bần” 赤貧 nghèo xơ xác.
  • Để trần truồng. Như: “xích thân lộ thể” 赤身露體 để trần truồng thân thể.

e. 人 – rén – nhân

Mời bạn xem ở đây.

f. 完 – wán – hoàn

Mời bạn xem ở đây.

3. Suy ngẫm về Nhân vô thập toàn

Về Nhân vô thập toàn, sách Tục ngữ Việt Nam lược giải, quyển III của tác giả Lê Văn Hoè (xuất bản năm 1952) có giải thích như sau:

“Nhân vô thập toàn – Người không ai hoàn toàn cả mười phần, ý nói người ta ai cũng có nết tốt nết xấu, ai cũng có ưu điểm và nhược điểm.

Ta không nên dựa vào câu này để tự tha thứ cho lỗi lầm, những khuyết điểm mình còn mắc. Trái lại nên công nhận câu này là đúng, để tự nhận rằng dù thông minh tài trí đến bực nào ta cũng chưa thể hoàn toàn được, ta vẫn cần phải sửa chữa những lỗi lầm, những khuyết điểm của ta, ta vẫn cần nghe những lời phê bình hay răn bảo của người khác. Cổ nhân nêu câu này là nhằm mục đích sửa chữa cho người ta đến chỗ hoàn toàn, chớ không cốt để cho người ta một ngày một xấu thêm, một ngày một thêm khuyết điểm.”

Ngoài ra, 金無足赤,人無完人 (kim vô túc xích, nhân vô hoàn nhân) cũng có thể hiểu là đến cả vàng cũng chẳng thể thuần khiết thì con người cũng khó có ai hoàn hảo. Sống trên đời, để làm vừa lòng tất cả mọi người là một việc dường như không thể. Có người yêu mến ta, thì cũng có người ghét bỏ. Có người khen ngợi ta, ắt cũng có người chê bai. Bởi vậy, tự nhìn vào nội tâm, biết được giá trị của mình, tu dưỡng bản thân; không ngừng rèn giũa tài năng và đức hạnh thì sẽ đạt được niềm hạnh phúc tự tại.

Từ chuyện xưa…

Có câu chuyện về vị tướng tài Hứa Kính Tôn dưới thời vua Đường Thái Tông như sau:

Một ngày, vua Đường Thái Tông hỏi Hứa Kính Tôn: “Trẫm thấy khanh không phải là phường sơ bạc, sao lại có nhiều điều tiếng về khanh?”. 

Hứa Kính Tôn đáp:

“Tâu bệ hạ! Mưa mùa xuân tầm tã như dầu, nông dân vui mừng vì mùa màng được tươi tốt, nhưng kẻ bộ hành lại vì đường đi trơn trượt mà khó chịu.

Trăng mùa thu sáng vằng vặc như gương treo trên trời, thi nhân nâng chén thưởng nguyệt, ngâm thơ, nhưng kẻ đạo chích lại vì ánh trăng quá tỏ mà căm ghét.

Thiên địa vốn vô tư không thiên vị, nhưng chuyện nắng mưa vẫn bị thế nhân oán trách. Hạ thần vốn không phải người vẹn toàn làm sao tránh khỏi tiếng chỉ trích chê bai?

“Cho nên hạ thần nghĩ, với lời thị phi thì nên bình tâm suy xét. Thiên tử tin lời thị phi – quan thần bị hại; cha mẹ tin lời thị phi – con cái bị ruồng bỏ; vợ chồng tin lời thị phi – gia đình ly tán. Điều tiếng thế gian độc hơn rắn rết, bén hơn gươm đao, sát nhân không thấy máu”. 

… ngẫm chuyện nay

Vậy nên, miệng là của người khác, thị phi là chuyện trong thiên hạ. Sống ngay thẳng thì không có gì phải hổ thẹn, càng không phải bận lòng bởi điều tiếng chê bai.

Chúng ta không thể thay đổi suy nghĩ của người khác; nhưng có thể thay đổi vận mệnh của chính mình. Lời nói là của người khác, đừng để chuyện thị phi quyết định cuộc sống của mình có hạnh phúc hay không. Việc cần làm hơn là cần thường hằng nhìn lại bản thân, thay đổi chính mình, trau dồi rèn giũa bản thân ngày một tốt hơn!