Bài thơ “Tự Sự” của Vũ Trung như một lời tự vấn thầm thì giữa nhân sinh hỗn độn, nơi những phù hoa đời người chỉ như gió thoảng mây bay.

TỰ SỰ

Tác giả: Vũ Trung
Ngẫm nghĩ nhiều lần tưởng viển vông
Miên trường lớp lớp chuyện sâu nông
Buồn vui một thoáng như trăng hạ
Sướng khổ hai thì tựa gió đông
Mấy bận mưa tuôn phai má thắm
Vài phen nắng đổ nhạt môi hồng
Đời người ngắn ngủi thương là vậy
Hỏi thế nhân này ai thấu không?”

Ngẫm nhân thế trong thơ Vũ Trung – Khi “sâu nông” không còn ranh giới

Mở đầu bài thơ “Tự Sự”, nhà thơ Vũ Trung đã tạo nên một không gian suy tưởng rộng lớn:

Ngẫm nghĩ nhiều lần tưởng viển vông
Miên trường lớp lớp chuyện sâu nông

Cách dùng cụm từ “viển vông” và “sâu nông” thể hiện tư tưởng biện chứng của tác giả; mọi điều trong đời – từ chuyện nhỏ đến chuyện lớn – đều có thể chứa đựng triết lý sâu sắc. “Miên trường lớp lớp” gợi cảm giác luân hồi, tuần hoàn, như bánh xe thời gian không ngừng xoay chuyển. Đây là điểm tiếp nối truyền thống thi ca Đông phương, nơi thơ không chỉ là lời mà là cảnh giới – nơi ngẫm nhìn thế giới để hiểu mình và để vỡ ra lẽ sống.

thơ Vũ Trung
bóng người giữa không gian tĩnh mịch – như một thoáng buồn vui chợt đến rồi đi trong thơ Vũ Trung. (Ảnh minh họa)

Sướng khổ, buồn vui – Chỉ là thoáng trăng, làn gió

Buồn vui một thoáng như trăng hạ
Sướng khổ hai thì tựa gió đông

Hai cặp phạm trù cảm xúc và trạng thái được đặt trong quan hệ đối lập nhưng lại mang cùng một bản chất: phù du. Hình ảnh “trăng hạ” – tượng trưng cho vẻ đẹp ngắn ngủi; “gió đông” – gợi sự lạnh lẽo thoáng qua, khiến người đọc cảm nhận rõ sự vô thường của đời sống. Thơ Vũ Trung đậm chất Á Đông, phản ánh thiên mệnh quan trong văn hóa truyền thống.

Ánh sáng bạc nhạt, tông lạnh, pha chút vàng mờ của trăng, tạo cảm giác mộng mị, vô thường. (Ảnh minh họa)

Trong xã hội hiện đại, nơi con người lao theo hư danh và vật chất, thông điệp này như một hồi chuông cảnh tỉnh. Bài thơ gợi ra cảm giác, dẫn dắt suy niệm: Nếu đời là vô thường, thì điều gì là bền vững?

Cái đẹp và thời gian – Bi kịch của phù dung

Mấy bận mưa tuôn phai má thắm
Vài phen nắng đổ nhạt môi hồng

Hai câu thơ sử dụng hình ảnh ẩn dụ mạnh mẽ để mô tả sự tàn phai của nhan sắc – cũng là biểu tượng cho những giá trị hình thức, vật chất mà con người thường theo đuổi. Ẩn dụ “mưa tuôn” và “nắng đổ” không chỉ mang nghĩa tự nhiên, mà còn hàm chứa ý nghĩa xã hội: những biến cố, thách thức, quy luật bất khả kháng luôn tước đi vẻ đẹp bên ngoài.

Thời gian như mưa và nắng – nhẹ nhàng mà thầm lặng cuốn trôi nét xuân, để lại phía sau những gương mặt từng rạng rỡ một thời (Ảnh minh họa)

Điều này liên hệ trực tiếp với quan niệm truyền thống Á Đông: “sắc tức thị không” – cái đẹp không thể tách rời khỏi vòng xoáy sinh – diệt. Ở đây, thơ Vũ Trung tiếp nối dòng mạch thơ triết lý của Nguyễn Khuyến, Nguyễn Du hay Cao Bá Quát – những người dùng cái đẹp để nói về sự ngắn ngủi, để từ đó dẫn dắt tâm hồn con người về chốn tĩnh lặng nội tâm.

Một tiếng chuông thức tỉnh: Ta là ai trong cõi người ta?

 “Đời người ngắn ngủi thương là vậy
Hỏi thế nhân này ai thấu không?

Hai câu kết mở ra một chiều kích mới – chiều kích “tự sự” đúng như tên gọi bài thơ. Không còn là cảm xúc đơn thuần, thơ đã trở thành lời chất vấn: một câu hỏi lớn cho nhân gian, và cũng là câu hỏi dành cho chính mỗi người. Tinh thần này gợi nhắc lời dạy trong văn hóa truyền thống: sống không chỉ để tồn tại, mà để hiểu và hoàn thiện bản thân.

Trong bối cảnh xã hội hiện đại, khi mọi thứ đang vận hành với tốc độ chóng mặt, thông điệp của Vũ Trung lại càng đáng suy ngẫm. “Tự Sự” không hô hào đạo đức, không lên án xã hội, mà âm thầm gieo vào lòng người đọc một hạt giống tỉnh thức. Và nếu ai đó từng dừng lại, từng hỏi mình: “Ta đến thế gian này để làm gì?”, thì bài thơ này chính là người bạn đồng hành trên hành trình tìm về bản nguyên.

Thơ Vũ Trung – Dòng thi ca chạm tới chiều sâu tâm linh

Bài thơ “Tự Sự” không chỉ là sự kết hợp giữa hình ảnh thơ mộng và triết lý sâu xa, mà còn là minh chứng cho cách thơ Vũ Trung dung hòa giữa cảm xúc cá nhân và nhận thức xã hội, giữa truyền thống và hiện đại, giữacái hữu hạn và khát vọng vĩnh hằng.

Trong một thế giới quá đỗi ồn ào, thơ Vũ Trung là một khoảng lặng quý giá để con người quay về, ngẫm lại, và biết sống đúng nghĩa là một con người.