Mâm ngũ quả ngày Tết không chỉ là lễ vật dâng lên tổ tiên mà còn chất chứa tình mẫu tử, khát vọng sum vầy và giá trị truyền thống. Trong ký ức tôi, hình ảnh mẹ cẩn thận chọn từng loại quả là nơi mùa xuân chạm nhẹ vào hồn người.

Mâm ngũ quả và ký ức ngày 28, 29 Tết

Tết quê bắt đầu không phải bằng tiếng pháo giao thừa,;mà là những buổi chợ cuối năm đông đúc; se lạnh; mùi hương bưởi hòa cùng mùi trầm thoảng nhẹ. Ngày 28, 29 Tết, mẹ tôi thường xách làn đi chợ sắm hoa quả. Tôi luôn là cái đuôi bé xíu đi theo mẹ, tay cầm làn; lòng háo hức.

Chợ Tết khi ấy đông vui rộn ràng; những sạp hàng đầy chuối xanh; bưởi vàng; cam đỏ… Mẹ đi chậm rãi; chọn từng nải chuối thật đều quả; xanh đậm nhưng không quá non. “Chuối là gốc, là cái nền cho mâm ngũ quả, con ạ”, mẹ nói. Tôi không hiểu lắm; chỉ biết mẹ chọn kỹ, nâng niu như đang bày một điều gì đó thiêng liêng.

Tuổi thơ tôi gắn liền với hình ảnh ấy: mẹ,;mâm quả; và những ngày cuối năm tất bật nhưng đầy yêu thương. Trẻ con trong xóm ríu rít chạy chơi; lòng mong Tết về để được ăn bánh; mặc áo mới. Riêng tôi, chỉ cần được theo mẹ đi chợ Tết, là đã thấy xuân về thật gần.

Mâm ngũ quả – Bàn tay mẹ nâng cả mùa xuân
Trong ký ức tôi, hình ảnh mẹ cẩn thận chọn từng loại quả (Ảnh: Internet)

Mâm ngũ quả – Gửi gắm ước nguyện qua từng loại quả

Mâm ngũ quả truyền thống miền Bắc luôn gồm 5 loại quả tượng trưng cho ngũ hành: Kim – Mộc – Thủy – Hỏa – Thổ. Trong đó, chuối xanh được đặt làm nền – Như bàn tay che chở; nâng đỡ phúc lộc sum vầy. Chính giữa thường là quả bưởi hoặc phật thủ – Biểu trưng cho tài lộc; may mắn. Quýt, cam; hồng, táo… là những sắc màu phụ họa; làm đầy đặn và ấm áp hơn mâm lễ.

Mẹ tôi không bao giờ chọn bừa. Mỗi loại quả đều có ý nghĩa. Quả bưởi tròn căng là mong phúc lộc viên mãn. Quả cam; quýt – Mẹ cầu gia đình hòa thuận. Hồng đỏ rực – mẹ gửi gắm may mắn cho năm mới. Mẹ không nói nhiều; nhưng tôi biết; trong từng quả được mẹ xếp lên mâm là cả một trời ước vọng lặng thầm.

Mâm ngũ quả – Cây cầu nối giữa truyền thống và hiện đại

Dù thời đại đã thay đổi; mâm ngũ quả vẫn được gìn giữ trong lòng mỗi gia đình miền Bắc như một phần không thể thiếu của Tết cổ truyền. Có người hiện đại hóa bằng mâm quả đóng sẵn; có người tối giản chỉ vài loại; nhưng mẹ tôi vẫn luôn tự tay chọn từng quả, lau sạch từng vỏ,;xếp ngay ngắn lên bàn thờ.

Bà bảo: “Tết mà không có mâm ngũ quả thì không còn là Tết.” Tôi không phản đối, vì chính bản thân tôi cũng cảm thấy một nỗi trống vắng kỳ lạ nếu bàn thờ vắng sắc xanh của chuối; sắc vàng của bưởi; sắc đỏ của hồng.

Giờ đây,;tôi cũng truyền lại điều đó cho con gái mình. Con ríu rít hỏi: “Mẹ ơi; tại sao mình không mua sẵn cho nhanh?” Tôi mỉm cười: “Vì có những điều phải làm bằng tay, bằng tim thì mới giữ được Tết ở lại trong lòng.”

Mâm ngũ quả – Bàn tay mẹ nâng cả mùa xuân
Mâm ngũ quả ngày Tết là vật phẩm thờ cúng, là nơi giao hòa giữa con người và tổ tiên (Ảnh: Internet)

Mâm ngũ quả – Lời khấn nguyện không lời của mẹ

Tôi nhớ rõ ánh mắt mẹ trong đêm 30 Tết, khi mẹ chắp tay khấn trước bàn thờ tổ tiên. Ánh lửa nhang lập lòe phản chiếu lên mâm ngũ quả mẹ vừa bày; như dệt nên một bức tranh tĩnh lặng mà thiêng liêng.

Mẹ không nói gì; nhưng tôi biết; mẹ đang khấn cho ba tôi chóng khỏe; cho tôi học giỏi, cho gia đình sang năm mới được bình yên, đủ đầy. Và cả những điều mẹ không dám nói ra – những mong mỏi nhỏ nhoi mà lớn lao vô cùng.

Giờ mẹ đã già; tóc bạc nhiều,;nhưng mỗi năm Tết đến; mẹ vẫn đòi tự tay chọn chuối,;lau từng quả bưởi; Tôi bảo mẹ nghỉ ngơi; mẹ chỉ cười: “Tay mẹ còn khỏe,;để mẹ làm mâm ngũ quả. Làm còn thấy mình được sống giữa mùa xuân.”

Mâm ngũ quả – Nét Tết còn mãi trong tim người Việt

Mâm ngũ quả ngày Tết không chỉ là vật phẩm thờ cúng; mà còn là nơi giao hòa giữa con người và tổ tiên; giữa quá khứ và hiện tại, là lời nhắc nhẹ về đạo hiếu,;về lòng biết ơn; và về những điều tốt đẹp mà người Việt ta luôn gìn giữ.

Tết không chỉ là mâm cỗ thật to hay pháo hoa rực rỡ. Tết, đôi khi; chỉ là một mâm ngũ quả đơn sơ nhưng đầy ý nghĩa – Nơi bàn tay mẹ lặng lẽ nâng cả mùa xuân.