Hiện nay, trên mạng xã hội mọi người đang truyền nhau phương pháp sơ cứu người bị đột quỵ bằng cách: lấy kim nhọn và chích vào 10 đầu ngón tay người bệnh, và nặn ra 1 – 2 giọt máu trên mỗi đầu ngón tay. Vậy thực hư phương pháp này có hiệu quả hay không?

Đột quỵ ( hay còn gọi là tai biến mạch máu não) có tỷ lệ tử vong cao; đứng hàng thứ ba sau bệnh tim mạch và ung thư. Đây là tình trạng mất đột ngột lưu lượng máu tới não hoặc chảy máu bên trong sọ não; dẫn đến giảm, mất chức năng hoặc chết các tế bào não; là nguyên nhân gây liệt, rối loạn ngôn ngữ, mất cảm giác, trí nhớ, hôn mê và khả năng gây tử vong cao.

Vào những năm 1970, Tổ chức Y tế Thế giới đã định nghĩa đột quỵ là "tình trạng thiếu hụt thần kinh do mạch máu não gây ra kéo dài hơn 24 giờ hoặc bị gián đoạn do tử vong trong vòng 24 giờ", mặc dù từ "đột quỵ" đã có từ nhiều thế kỷ trước. Định nghĩa này được cho là để phản ánh khả năng hồi phục của tổn thương mô và được đưa ra nhằm mục đích, với khung thời gian 24 giờ được chọn tùy ý. Giới hạn 24 giờ phân chia đột quỵ với cơn thiếu máu cục bộ thoáng qua, là một hội chứng liên quan đến các triệu chứng đột quỵ sẽ giải quyết hoàn toàn trong vòng 24 giờ. Với sự sẵn có của các phương pháp điều trị có thể làm giảm mức độ nghiêm trọng của đột quỵ khi được đưa ra sớm, nhiều người hiện nay ưa thích các thuật ngữ thay thế, chẳng hạn như đau não và hội chứng mạch máu não thiếu máu cục bộ cấp tính (mô phỏng theo cơn đau tim và hội chứng mạch vành cấp, tương ứng), để phản ánh mức độ khẩn cấp của các triệu chứng đột quỵ và nhu cầu hành động nhanh chóng.
Đột quỵ có tỷ lệ tử vong cao đứng hàng thứ ba, sau bệnh tim mạch và ung thư. ( Nguồn ảnh: Internet )

Hiện nay, theo bác sĩ Tây Y đa phần người dân chưa có kiến thức sơ cứu ban đầu; dẫn đến xử trí sai lầm, gây hậu quả nặng nề về sau cho bệnh nhân bị đột quỵ.

Nhiều gia đình đưa bệnh nhân bị đột quỵ đến cấp cứu muộn; vì nghe nói, đột quỵ không được di chuyển nên để nằm yên một chỗ tại nhà; và sử dụng một số biện pháp như: uống An cung ngưu hoàng, chích nặn máu ở đầu ngón tay, kéo mạnh dái tai, bấm huyệt, châm cứu …; mà không đưa bệnh nhân tới bệnh viện ngay.

Đến khi đưa bệnh nhân đến viện, thì đa số đã muộn; quá cơ hội vàng để can thiệp và để lại nhiều di chứng đáng tiếc cho sức khỏe người bệnh.

Cứu người bị đột quỵ bằng chích nặn máu đầu ngón tay – chuyên gia nói gì?

Nhiều hệ thống khác nhau đã được đề xuất để tăng khả năng nhận biết đột quỵ. Các phát hiện khác nhau có thể dự đoán sự hiện diện hoặc vắng mặt của đột quỵ ở các mức độ khác nhau. Yếu mặt đột ngột, cánh tay bị lệch (tức là nếu một người, khi được yêu cầu nâng cả hai cánh tay lên, vô tình để một cánh tay trôi xuống phía dưới) và giọng nói bất thường là những phát hiện có nhiều khả năng dẫn đến việc xác định chính xác một trường hợp đột quỵ, ngày càng tăng khả năng xảy ra bằng 5,5 khi có ít nhất một trong số này. Tương tự, khi cả ba điều này vắng mặt, khả năng đột quỵ sẽ giảm (- tỷ lệ khả năng xảy ra là 0,39). Mặc dù những phát hiện này không hoàn hảo để chẩn đoán đột quỵ, nhưng thực tế là chúng có thể được đánh giá tương đối nhanh chóng và dễ dàng khiến chúng rất có giá trị trong bệnh cảnh cấp tính.
Đâm kim đầu ngón tay chích nặn máu cho bệnh nhân đột quỵ, là biện pháp hoàn toàn phản khoa học ( Nguồn ảnh: Internet )

Theo lương y Vũ Quốc Trung, Hà Nội, Đông Y có phép chích máu ở mười đầu ngón tay (huyệt thập tuyền) sơ cứu đột quỵ…

Chích (máu) được chỉ định để điều trị một số bệnh nội thương đến các chứng ngoại cảm, các bệnh cấp tính và mãn tính. Ví dụ: Trúng phong (giai đoạn cấp), cơn tăng huyết áp… một số trường hợp nề các chi do viêm tắc động mạch, viêm tắc tính mạch…

Còn từ góc độ Tây Y, PGS.Ts.Bs. Nguyễn Huy Thắng – Phó Chủ tịch Hội Đột quỵ Việt Nam, Chủ tịch Hội Đột quỵ TP.HCM – Trưởng khoa Bệnh lý mạch máu não – Bệnh viện Nhân dân 115 cho rằng: biện pháp đâm kim đầu ngón tay chích nặn máu cho bệnh nhân đột quỵ, là biện pháp “hoàn toàn phản khoa học”. Việc này vô tình làm trì hoãn việc đưa bệnh nhân đến bệnh viện; và mất đi thời gian vàng cấp cứu bệnh nhân.

Còn các biện pháp như: uống An cung ngưu hoàng, châm cứu, kéo mạnh hai tay, bấm huyệt… “hoàn toàn không có tính khoa học”. Bởi vì, một số bệnh nhân bị đột quỵ, chức năng nuốt bị ảnh hưởng; và nếu cố tình cho bệnh nhân uống các loại thuốc ví dụ như: Cung ngưu hoàng hoặc những loại thuốc khác không rõ nguồn gốc; vô tình có thể làm tăng nguy cơ viêm phổi do hít sặc, do thức ăn, do thuốc rơi vào phổi.

Cách xử trí cứu người bị đột quỵ

Tai biến mạch máu não đề cập đến tình trạng thuyên tắc động mạch (tắc nghẽn động mạch) bởi một khối thuyên tắc, một hạt di chuyển hoặc các mảnh vụn trong dòng máu động mạch có nguồn gốc từ nơi khác. Tắc mạch thường là huyết khối, nhưng nó cũng có thể là một số chất khác bao gồm chất béo (ví dụ: từ tủy xương trong xương bị gãy), không khí, tế bào ung thư hoặc các đám vi khuẩn (thường là do viêm nội tâm mạc nhiễm trùng).
Cần nhanh chóng gọi cấp cứu đưa bệnh nhân đến bệnh viện, để tận dụng được thời gian vàng trong điều trị đột quỵ; hạn chế tỷ lệ tử vong và tàn phế cho bệnh nhân ( Nguồn ảnh: Internet )

Theo các chuyên gia, thì gần như trên 90% các bệnh nhân bị tai biến; đều có dấu hiệu yếu hoặc liệt nửa người. Như vậy, nếu như thấy một bệnh nhân đột ngột yếu nửa người hoặc méo miệng hoặc rối loạn ngôn ngữ; (cụ thể là lời nói không còn nghe rõ được ),…những triệu chứng này, được xem là những triệu chứng đáng tin cậy để nghi ngờ đây là bệnh nhân đột quỵ.

Khi đó, cần nhanh chóng gọi cấp cứu; đưa bệnh nhân đến các cơ sở điều trị chuyên sâu sớm; để tận dụng được thời gian vàng trong điều trị đột quỵ; hạn chế tỷ lệ tử vong và tàn phế cho bệnh nhân.

Các bước sơ cứu người bị đột quỵ

Giảm tưới máu não là giảm lượng máu đến tất cả các bộ phận của não. Sự giảm có thể là một phần cụ thể của não tùy thuộc vào nguyên nhân. Thông thường nhất là do suy tim do ngừng tim hoặc loạn nhịp tim, hoặc do giảm cung lượng tim do nhồi máu cơ tim, thuyên tắc phổi, tràn dịch màng ngoài tim hoặc chảy máu. Giảm oxy máu (hàm lượng oxy trong máu thấp) có thể dẫn đến tình trạng giảm tưới máu. Bởi vì sự giảm lưu lượng máu là toàn cầu, tất cả các bộ phận của não có thể bị ảnh hưởng, đặc biệt là các vùng "đầu nguồn" dễ bị tổn thương — các vùng biên giới được cung cấp bởi các động mạch não chính. Đột quỵ tưới máu đề cập đến tình trạng khi nguồn cung cấp máu đến các khu vực này bị tổn hại. Lưu lượng máu đến những khu vực này không nhất thiết phải dừng lại mà thay vào đó nó có thể giảm đến mức có thể xảy ra tổn thương não.
Tư thế nằm nghiêng an toàn (hay còn gọi là tư thế hồi sức cấp cứu) là tư thế nhằm bảo vệ đường thở của bệnh nhân; cũng lựa chọn tốt nhất trong việc đảm bảo an toàn cho bệnh nhân ( Nguồn ảnh: Internet )

Khi nghi ngờ người bệnh bị đột quỵ

Cần nhanh chóng để người bệnh không bị ngã gây chấn thương. Đặt người bệnh nằm chỗ thoáng, nghiêng một bên nếu bị nôn; móc hết đờm nhớt cho bệnh nhân dễ thở.

Tư thế nằm nghiêng an toàn (hay còn gọi là tư thế hồi sức cấp cứu) là tư thế nhằm bảo vệ đường thở của bệnh nhân; cũng lựa chọn tốt nhất trong việc đảm bảo an toàn cho bệnh nhân. Tư thế nằm nghiêng tay trên gấp, tay dưới duỗi thẳng ra trước mặt, chân trên co, chân dưới duỗi thẳng.

Ở người bệnh hôn mê, khi nằm ngửa, lưỡi sẽ bị tụt xuống họng; gây cản trở, bít tắc đường thở. Nếu bệnh nhân nôn trong khi đang nằm ngửa và ý thức không hoàn toàn tỉnh táo; sẽ dễ dàng hít phải các chất nôn vào phổi; gây tắc đường thở hoặc suy hô hấp, rất nguy hiểm. Do đó, cần đặt bệnh nhân nằm nghiêng về một bên để các chất nôn dễ dàng thoát ra ngoài.

Nếu bệnh nhân bất tỉnh hoặc lơ mơ nhưng vẫn thở bình thường

Nên đặt bệnh nhân ở tư thế nằm nghiêng an toàn hoặc nằm ngửa, nhưng cần theo dõi kỹ. Nếu bệnh nhân nôn mửa, cần chuyển ngay sang tư thế nằm nghiêng; tránh sặc chất nôn vào đường hô hấp. Lập tức gọi cấp cứu, đưa người bệnh tới bệnh viện.

Nếu bệnh nhân còn tỉnh

Hỗ trợ bệnh nhân nằm ở một tư thế thoải mái nhất và theo dõi phản ứng của bệnh nhân. Lập tức gọi cấp cứu đưa người bệnh tới bệnh viện. Vì đối với người bị tai biến, trong 3 giờ đầu thời gian là vàng; vì vậy, hãy gọi xe cấp cứu đưa ngay bệnh nhân đến bệnh viện càng sớm càng tốt.

Khi di chuyển, nên để bệnh nhân trên mặt phẳng, nghiêng mặt sang một bên; nới bớt quần áo cho thoáng. Không tự ý cho uống hoặc nhỏ thuốc hạ huyết áp hay bất kỳ loại thuốc nào khác. Không để nằm chờ xem bệnh nhân có khỏe lại không.

Các chuyên gia cũng khuyến cáo, không nên áp dụng những biện pháp cấp cứu người bị đột quỵ, được chia sẻ trên mạng xã hội; nếu không có những hiểu biết về Y lý (Đông Y hoặc Tây Y); để tránh những hậu quả đáng tiếc cho sức khỏe của người bệnh.

Từ Khóa: