Văn hóa đình làng là một phần hồn cốt không thể thiếu trong bản sắc dân tộc Việt Nam. Ẩn mình dưới bóng cây cổ thụ; mái ngói rêu phong; ngôi đình làng không chỉ là nơi thờ Thành hoàng mà còn là ký ức tập thể của biết bao thế hệ – Nơi chứa đựng tín ngưỡng; đạo lý, lối sống và tình người quê Việt. Mỗi lần bước chân về đình; ta như trở lại với chính mình; trở về với cội nguồn sâu thẳm của tâm hồn.

Văn hóa đình làng trong ký ức tuổi thơ đầy xúc động

Tuổi thơ tôi gắn bó với đình làng như một phần máu thịt. Tôi còn nhớ những ngày đầu xuân năm cũ; khi hoa gạo đỏ rực đầu làng; bà thường đưa tôi đi lễ đình. Bà mặc áo dài nâu; đầu đội khăn mỏ quạ; tay xách mâm lễ nhỏ gói ghém bằng cả tấm lòng thành kính. Chiếc ruột tượng bạc màu đeo bên hông,;dáng bà nhỏ mà vững chãi lạ thường.

Trên đường làng; tôi thấy những cụ ông ăn vận trang nghiêm: áo the, khăn xếp, guốc mộc, tay cầm quạt giấy. Các cụ bà nối nhau mang lễ vật: gà luộc, nải chuối, đĩa xôi đỗ… không khí như hòa quyện giữa lễ và đời. Lũ trẻ chúng tôi thì háo hức chơi đánh khăng, ô ăn quan, bịt mắt bắt dê… Đó không chỉ là trò chơi; mà là mảnh ghép hồn nhiên trong văn hóa đình làng – Nơi dạy trẻ biết vui, biết sống chan hòa trong cộng đồng.

Văn hóa đình làng
Lễ hội – Linh hồn sống động trong văn hóa đình làng ( Ảnh internet ).

Văn hóa đình làng – Nơi lưu giữ thời gian và đạo lý tổ tiên

Mái đình làng không to lớn; không lộng lẫy, nhưng luôn ấm cúng và linh thiêng. Kiến trúc cổ kính với mái ngói cong vút; đầu đao chạm rồng phượng; cột lim bóng sẫm; mỗi chi tiết đều nhuốm màu năm tháng. Những câu đối chữ Hán; hoành phi cổ kính không chỉ là trang trí, mà là lời dạy sâu xa của tiền nhân: về lễ nghĩa, lòng trung hiếu, đạo làm người.

Tôi từng đứng lặng trong gian thờ chính; ngắm bàn thờ Thành hoàng nghi ngút hương khói. Ở đó, không chỉ thờ một vị thần linh; mà còn là nơi hiện hữu hình bóng tổ tiên – Người lập làng, giữ làng, dạy làng. Văn hóa đình làng dạy con cháu sống tử tế; nhớ cội nguồn, giữ trọn nghĩa đồng bào.

Lễ hội – Linh hồn sống động trong văn hóa đình làng

Lễ hội đình làng – Thường vào mùa xuân hoặc mùa thu – là dịp cộng đồng làng tụ hội; cùng nhau tỏ lòng thành kính với Thành hoàng và tổ tiên. Những ngày ấy, không khí rộn ràng như Tết. Cờ phướn rợp trời; trống chiêng vang vọng, đội tế nghiêm trang trong cổ phục. Người làng dù đi xa cũng tìm về; để “gặp lại đình”, gặp lại người quen; và gặp lại chính tuổi thơ của mình.

Sau phần lễ trang nghiêm là phần hội tưng bừng: hát chèo, tuồng cổ, kéo co, chọi gà, vật làng… Tất cả hòa quyện như một khúc nhạc dân gian sống động. Qua mỗi trò chơi; mỗi điệu hát, ta thấy hiện lên rõ nét văn hóa đình làng – Nơi lưu giữ tinh thần đoàn kết; niềm vui lao động; và khát vọng no đủ an lành.

Đình làng – Dấu nối giữa quá khứ và hiện tại

Ngày nay, nhiều làng quê đã đô thị hóa; nhiều ngôi đình đã xuống cấp hoặc rơi vào quên lãng. Nhưng vẫn còn đó những ngôi đình vững chãi giữa lòng quê; nơi người làng vẫn nhóm họp; thắp hương ngày rằm, tổ chức lễ Tết.

Văn hóa đình làng
Đình làng – Dấu nối giữa quá khứ và hiện tại ( Ảnh internet ).

Mỗi lần trở về, tôi lại đứng trước mái đình xưa, tay chạm lên cánh cửa gỗ bạc màu; nghe tim mình rung lên một nhịp lặng. Bà tôi không còn; người xưa cũng thưa vắng; nhưng đình vẫn đứng đó; như người giữ lửa cho làng, giữ lấy những hồi ức không tên; những đạo lý không lời.

Văn hóa đình làng là nơi mà quá khứ chưa từng khuất bóng; nơi hiện tại vẫn còn ánh lên niềm tin vào truyền thống. Đó không chỉ là di sản vật chất; mà là di sản tinh thần – Một phần hồn cốt sâu xa của người Việt.

Giữ lấy mái đình – Giữ lấy chính mình

Khi nhịp sống hiện đại cuốn con người đi xa khỏi gốc rễ; thì văn hóa đình làng lại như một sợi dây vô hình níu ta trở về. Trở về để soi lại chính mình trong gương xưa; để hiểu rằng: tổ tiên không chỉ hiện diện trên bàn thờ, mà còn sống trong từng viên gạch ngói đình làng, từng tiếng trống hội vang lên, từng bước chân lặng thầm của những người mẹ; người bà năm nào.

Giữ lấy mái đình không chỉ là giữ lấy một công trình cổ. Mà là giữ lấy lòng biết ơn; sự tử tế, và nét văn hóa cốt lõi làm nên người Việt. Bởi chừng nào đình còn hương khói; còn bước chân người về – Thì hồn quê còn sống mãi, như mạch ngầm nuôi dưỡng tâm hồn dân tộc qua bao mùa giông bão.