Tục rèn chữ là một nét đẹp truyền thống lâu đời trong văn hóa Nho học của người Việt. Không đơn thuần là học viết cho đúng; viết cho đẹp; tục rèn chữ từ xưa đã mang hàm nghĩa sâu sắc: Rèn luyện tính cách; trau dồi đạo đức; nâng cao thẩm mỹ và nuôi dưỡng tinh thần hiếu học. Trong ký ức của nhiều thế hệ; tiếng ê a học chữ dưới mái tranh nghèo; bàn tay nhỏ nắn nót nét bút mực tàu vẫn là hồi ức dịu dàng; xúc động và thiêng liêng đến lạ.

Tục rèn chữ – Rèn người trước, học chữ sau

Thuở xưa, ở mỗi làng quê Việt Nam; trẻ em bắt đầu học chữ từ rất sớm. Nhưng học chữ không phải để biết đọc, biết viết; mà để nên người. Người thầy đầu tiên không chỉ dạy cách viết chữ “Nhân”; chữ “Nghĩa”, mà dạy cả cách ngồi; cách chào, cách giữ gìn kỷ luật và lễ phép.

Trong việc rèn chữ, từng nét ngang; nét sổ không chỉ là hình hài chữ nghĩa mà còn là gạch nối giữa đức hạnh và hành xử. Muốn viết đẹp phải kiên nhẫn; muốn viết đúng phải tĩnh tâm. Chính vì vậy, chữ nghĩa xưa là sự kết tinh giữa trí tuệ và đạo lý. Chữ đẹp không phải vì tay khéo mà vì tâm sáng, lòng kiên cường.

Tục rèn chữ – Biểu hiện của đạo lý và sự tôn trọng văn hóa

Không phải ngẫu nhiên mà người Việt xưa luôn coi trọng việc rèn chữ như một phần của đạo học. Học chữ tức là học làm người. Một bài văn hay mà chữ viết cẩu thả cũng có thể bị đánh rớt trong các kỳ thi khoa bảng. Điều đó cho thấy chữ viết là tấm gương phản chiếu nhân cách.

Tục rèn chữ – Hồi ức một thời gian khó mà quên
Con chữ – Sợi dây gắn kết tổ tiên và thế hệ sau ( Ảnh internet ).

Bên cạnh đó, rèn chữ còn là hành trình nuôi dưỡng tinh thần thẩm mỹ và óc sáng tạo. Người nào viết chữ bay bướm; mềm mại thường là tâm hồn nghệ sĩ; người viết ngay ngắn, rắn rỏi thường là người chắc chắn; kiên định. Qua nét bút; người xưa đọc được cả cốt cách con người.

Tục rèn chữ trong đời sống làng quê xưa

Trong không gian làng quê Bắc Bộ; lớp học chữ thường nằm ở nhà thầy đồ. Trẻ em sáng học chữ, chiều đỡ việc đồng áng nhưng lúc nào cũng một lòng hướng về trang giấy; bút nghiên. Học trò đến lớp mang theo lễ vật quê mùa như quả cau; củ khoai – Không phải để mua chữ; mà để tỏ lòng biết ơn.

Dưới ánh đèn dầu leo lét; từng dòng chữ hiện ra trên giấy dó như những nếp sống; nếp nghĩ của người Việt xưa. Cụ ông tôi từng kể: “Chữ người xưa không chỉ để ghi tên mà để giữ nết.” Câu nói ấy, càng lớn tôi càng thấm.

Con chữ – Sợi dây gắn kết tổ tiên và thế hệ sau

Trong mỗi gia đình có truyền thống học hành; thường treo một bức thư pháp với chữ “Tâm”, “Hiếu” hay “Lễ”. Những chữ ấy không chỉ để trang trí mà là lời răn dạy của tiền nhân. Mỗi dịp Tết đến; ông đồ ngồi viết chữ ngoài cổng đình; trao tay từng con chữ cho người xin chữ như một nghi thức truyền thừa văn hóa thiêng liêng.

Tôi vẫn nhớ tấm giấy đã ố vàng treo nơi gian giữa nhà cụ kỵ tôi. Trên đó là đôi chữ “Hiếu – Trung” do chính cụ viết từ thuở còn trẻ. Người trong họ ai đi xa cũng quay về chiêm ngưỡng; như thể được tiếp thêm khí chất và niềm tin từ chính dòng máu tổ tiên.

Tục rèn chữ – Hồi ức một thời gian khó mà quên
Tục rèn chữ – Nét son của một nền văn hóa biết trọng đạo lý ấy ( Ảnh internet ).

Tục rèn chữ trong thời hiện đại – Giữ lại tinh hoa giữa nhịp sống số

Ngày nay, trong bối cảnh công nghệ phát triển mạnh mẽ; việc viết tay dần trở nên hiếm hoi. Thế nhưng, tục rèn chữ vẫn âm thầm tồn tại và được khơi dậy trong một bộ phận những người trân quý giá trị xưa. Các lớp dạy thư pháp; rèn chữ đẹp cho học sinh; người lớn tuổi học viết lại chữ Hán – Nôm, hay những hội thi viết chữ đẹp ở trường học – Tất cả đều là minh chứng cho tinh thần giữ gìn bản sắc dân tộc.

Rèn chữ trong thời hiện đại không chỉ là rèn kỹ năng; mà là cách con người rèn sự kiên trì giữa thế giới nhanh – Gọn – Lẹ. Một nét chữ ngay ngắn vẫn có thể khơi lại sự cẩn trọng, sự tĩnh lặng trong tâm hồn – Điều mà cuộc sống số ngày nay đang dần đánh mất.

Tục rèn chữ – Nét son của một nền văn hóa biết trọng đạo lý ấy

không đơn thuần là chuyện học viết chữ đẹp. Đó là một truyền thống sâu sắc; nơi con người Việt rèn giũa ý chí; nhân cách, đạo đức và lòng hiếu học. Trải qua bao biến thiên lịch sử, nét chữ vẫn còn; như linh hồn bất tử của dân tộc biết quý tri thức; trọng đạo lý và nâng niu từng giá trị tinh thần.

Khi người Việt hôm nay cầm bút viết cho nhau một lá thư tay; dạy con trẻ từng nét chữ đầu đời; thì chính họ đang tiếp nối một mạch nguồn thiêng liêng – Nơi chữ không chỉ là hình thù; mà là khí phách; là tâm hồn của cả một dân tộc.