Lễ đầy tháng là một nghi lễ truyền thống thiêng liêng đánh dấu cột mốc đầu tiên trong cuộc đời mỗi đứa trẻ. Không chỉ đơn thuần là một dịp mừng con tròn một tháng tuổi, lễ đầy tháng còn chất chứa trong đó tinh thần tri ân, lời cầu phúc và những giá trị văn hóa sâu sắc của người Việt qua nhiều thế hệ.

Lễ đầy tháng – Trong tín ngưỡng dân gian và văn hóa Việt

Theo tín ngưỡng dân gian, khi em bé tròn một tháng tuổi, linh hồn của bé được xem là đã vượt qua giai đoạn đầu đời đầy thử thách; chính thức hiện diện trong gia đình và cộng đồng. Lễ đầy tháng vì vậy trở thành một cột mốc quan trọng; là dịp để gia đình cảm tạ trời đất, tổ tiên; đồng thời dâng lễ tri ân 12 Bà Mụ và Đức Ông – Những vị thần hộ mệnh trong quá trình mang thai; sinh nở và dưỡng nuôi đứa trẻ.

Mỗi Bà Mụ mang một vai trò riêng: người nặn hình, người dạy nói, người dạy cười. Đức Ông là vị thần ghi danh con trẻ vào sổ thiên đình. Những nghi thức tưởng chừng dân dã ấy lại là biểu hiện sâu xa của lòng biết ơn; của niềm tin vào sự sống, và là cách người xưa dạy con cháu mình biết cúi đầu trước đấng thiêng liêng trong cuộc đời.

Mâm lễ đầy tháng – Trọn vẹn lòng thành, đậm đà bản sắc

Mỗi vùng miền có cách bày mâm lễ khác nhau; nhưng đều dựa trên tinh thần lễ đầy tháng phải đủ đầy, chu đáo; tượng trưng cho sự suôn sẻ và viên mãn. Một mâm lễ truyền thống thường có:12 chén chè nhỏ cúng 12 bà Mụ; một chén chè lớn và mâm cúng mặn cho Đức Ông;

Lễ đầy tháng – Dấu ấn gắn kết gia đình Việt
Mâm lễ đầy tháng – Trọn vẹn lòng thành, đậm đà bản sắc (Ảnh: internet).

Gà luộc, trầu têm cánh phượng, hoa tươi, rượu, nhang đèn, xôi gấc hoặc xôi đậu xanh.

Mỗi món lễ đều gửi gắm một biểu tượng. Chè trôi nước – Mềm mại, ngọt ngào – Tượng trưng cho hành trình êm đềm. Xôi gấc đỏ mang sắc màu may mắn. Gà trống luộc với tư thế trang nghiêm biểu thị sự dũng mãnh, khôn lớn. Dù là mâm cúng sang trọng hay đạm bạ; điều quan trọng nhất vẫn là tấm lòng người chuẩn bị, bởi lẽ; với người Việt, “cúng lễ không ở mâm cao cỗ đầy mà ở lòng thành kính”.

Nghi lễ đặt tên – Gửi trọn kỳ vọng một đời

Điểm nhấn trong lễ đầy tháng là nghi thức đặt tên cho bé. Tên gọi không chỉ để phân biệt mà còn là lời chúc, là dấu ấn văn hóa mang theo suốt cuộc đời. Cha mẹ thường chọn tên theo nghĩa tốt đẹp: mong con an yên thì đặt tên An; mong con thông minh thì gọi Minh, hay gắn với mùa sinh, với hoàn cảnh đặc biệt của gia đình.

Từ cái tên được chọn trong lễ đầy tháng, đứa trẻ chính thức được ghi nhớ trong phả hệ; được tổ tiên chứng giám và cộng đồng thừa nhận. Đó là một sự khẳng định căn cước văn hóa; là cách để mỗi người con dù đi xa vẫn nhớ về gốc gác, quê hương.

Không gian lễ đầy tháng – Nơi kết nối các thế hệ

Lễ đầy tháng không chỉ là lễ cúng, mà còn là dịp sum họp. Họ hàng, bạn bè tụ họp về chung vui; chúc mừng, mang theo những món quà nhỏ và lời cầu chúc an lành. Tiếng trẻ ríu rít, tiếng cụ bà chép miệng “trộm vía”; tiếng cười của mẹ cha –Tất cả tạo nên một không gian gia đình Việt ấm áp và giàu yêu thương.

Lễ đầy tháng – Dấu ấn gắn kết gia đình Việt
Nghi lễ đặt tên – Gửi trọn kỳ vọng một đời (Ảnh: internet).

Nhiều nơi còn giữ phong tục “bắt miếng” – Một nghi thức dân gian giản dị, trong đó khách thăm thấm nước thơm thoa lên trán bé và chúc “bé hay ăn chóng lớn, ngủ ngoan; chóng biết nói cười”. Hành động nhỏ, nhưng chứa đựng cả một truyền thống đậm chất nhân văn.

Giữ lửa truyền thống từ chiếc nôi đầu đời

Ngày nay, lễ đầy tháng có thể được tổ chức tại nhà hàng; sử dụng dịch vụ mâm lễ trọn gói hay gói gọn trong không gian nhỏ tại gia đình. Dù hình thức thay đổi; điều cốt lõi vẫn là tinh thần hướng về cội nguồn và lòng thành kính trong nghi lễ.

Từ chiếc nôi đầu đời, lễ đầy tháng đã gieo vào đứa trẻ những mầm yêu thương và nếp sống biết nhớ ơn, trọng đạo. Đó là cách mỗi gia đình Việt gìn giữ một phần hồn cốt dân tộc – Nơi mà đứa con được lớn lên không chỉ bằng sữa mẹ; mà còn bằng đạo lý; bằng truyền thống văn hóa đã nuôi dưỡng cả dân tộc này qua hàng nghìn năm.