Hà Tĩnh: Nghề truyền thống làm áo từ lá cây gần 200 năm tuổi

Chiếc áo tơi không chỉ giúp che đi cái nắng như đổ lửa, cái rét của mùa đông mà còn giúp nhiều nông dân Can Lộc (Hà Tĩnh) có thêm nguồn thu nhập trong cuộc sống.

• Độc lạ chợ ‘củi vụn’ ở Từ Sơn, giá tiền triệu một cân
• Sáng chế 100.000 đồng của học sinh Hà Tĩnh giúp thầy cô đỡ vất vả

Hình ảnh chiếc áo tơi không còn quá xa lạ với người dân nhiều vùng quê Hà Tĩnh và đã đi vào ca khúc nổi tiếng của cố nhạc sĩ An Thuyên: “Ca dao em và tôi”.

Thực tế, gần 200 năm qua đã có một làng gắn bó với nghề may (may, đan) áo dài ở Hà Tĩnh.

Trải qua bao thăng trầm; nghề chằm áo tơi ở đây vẫn được duy trì và giữ được những nét độc đáo riêng. Cũng chính chiếc áo ấy đã góp phần gợi nhớ hồn quê dân dã; neo đậu tình yêu quê hương đất nước của bao thế hệ người dân địa phương.

Nghề chằm áo tơi đã có từ lâu đời

Theo báo Dân Trí; công việc chằm tơi ở Yên Lạc bắt đầu từ khoảng tháng 3 đến hết tháng 6 âm lịch. Đó cũng là lúc người nông dân bước vào thời điểm bận rộn nhất. Để có nguồn nguyên liệu lá tơi dây mây; người dân trong làng phải lên núi Khe Giao hoặc để “đi lá” họ phải lên các vùng núi Hương Khê, Vũ Quang.

Cụ Nguyễn Thị Ân (80 tuổi, thôn Yên Lạc) cho hay: “Lá tơi dùng làm áo không được quá già cũng không quá non. Vào ban ngày tùy theo thời tiết mà phơi lá tơi nhưng khoảng 1 ngày là được. Sau đó, lá được đem phơi sương đêm. Lá tơi đạt chuẩn là phải đáp ứng các tiêu chí: Giữ được màu xanh, có độ mềm dai”.

Cụ Nguyễn Thị An đã có hơn 30 năm làm nghề. Theo cụ, từ lâu đời đã có nghề chằm áo tơi, từ thời ông bà, cha mẹ cụ đã sinh sống bằng nghề này.

Cụ Nguyễn Thị An cho biết thêm: “Chúng tôi không nhớ chính xác nhưng ở đây nghề này đã có gần 200 năm rồi. Trước đây có hàng trăm hộ làm nghề, nhưng giờ thì ít dần”.

Lượng tiêu thụ ít dần theo thời gian

Quy trình để làm ra một chiếc áo tơi cũng rất công phu. Người thợ xếp lá cọ trên khuôn gỗ có diện tích khoảng 1m2; dùng thước dài khoảng 4-5m để nẹp cho ngay thẳng. Những chiếc lá tơi xếp chồng lên nhau như mái ngói; để hoàn thành một chiếc áo cần khoảng 1.000 chiếc lá.

Theo chị Thân Thị Tâm (42 tuổi, thôn Yên Lạc), để hoàn thiện một chiếc áo tơi, người thợ chuyên nghiệp sẽ làm trong khoảng tầm 1-1,5 tiếng đồng hồ.

“Mỗi ngày chúng tôi làm được 7-10 chiếc, giá từ 80.000 – 120.000 đồng/chiếc. Nhưng giờ chỉ làm lúc nhàn rỗi vì lượng tiêu thụ cũng ít hơn trước”, chị Thân Thị Tâm nói.

Với nhiều người nông dân, mỗi khi ra đồng chiếc áo tơi được xem như vật bất ly thân. Chiếc áo giúp họ chống chọi với cái nắng như đổ lửa hay cái lạnh cắt da cắt thịt.

“Thời tiết miền Trung nói chung và Hà Tĩnh nói riêng khắc nghiệt lắm, mùa hè nắng nóng, mùa đông rét mướt, đi làm đồng thì mặc áo tơi vào người. Mùa hè mặc rất mát, tránh được cái nắng, mùa đông thì lại ấm áp”, chị Thân Thị Tâm cho biết thêm.

Theo người dân nơi đây, nghề may áo tơi đem lại nguồn thu nhập đáng kể. Nhưng những năm gần đây, sản xuất nông nghiệp được cơ giới hóa, người dân ít mặc áo tơi ra đồng nên nhu cầu mua áo dài cũng giảm đi rất nhiều. Vì vậy, có rất ít hộ gia đình theo đuổi nghề này.

Nguồn thu nhập giảm sút

Chị Trần Thị Hoa cho hay: “Nếu như trước đây; mỗi tháng có gia đình bán được hàng trăm chiếc áo thì nay chỉ bán được vài chục chiếc. Chính vì vậy mà thu nhập từ nghề này cũng giảm đi nhiều; sau khi trừ các khoản chi phí chúng tôi chỉ có lãi mỗi tháng thêm 2-3 triệu đồng. Giờ rảnh rỗi chúng tôi mới làm nghề này thôi ”.

Ông Đặng Đình Vinh – Chủ tịch UBND xã Quảng Lộc nói, trước đây; nghề làm áo tơi mang lại nguồn thu nhập đáng kể cho người dân; giúp nhiều gia đình thoát nghèo; nhưng những năm gần đây, thu nhập ngày càng giảm nhiều vì nhu cầu tiêu thụ thấp.

“Trước đây; cả làng làm nghề chằm áo tơi nhưng giờ chỉ còn khoảng 30 hộ và tập trung vào những tháng hè. Nghề này cũng đã giải quyết được một phần công ăn việc làm cho người dân địa phương vào những ngày rảnh rỗi và tạo ra nguồn thu nhập đáng kể ”, ông Vinh nói.