Cây tầm bóp, loài cây dại từng gắn bó với tuổi thơ vùng quê Bắc Bộ; nay được giới khoa học công nhận là vị thuốc quý với nhiều công dụng y học. Không chỉ vậy, cây còn đang dần trở lại bữa ăn gia đình như một món rau sạch tự nhiên; đánh thức nếp sống hòa hợp với thiên nhiên của người Việt xưa.

Cây tầm bóp trong ký ức làng quê

Những năm 80 ở vùng quê đồng bằng Bắc Bộ; khi lũ trẻ chúng tôi còn mải mê chăn trâu ngoài đê; cây tầm bóp mọc đầy hai bên lối đi và cả ven bờ sông. Thân cây mềm, lá xanh rì, hoa trắng nhỏ li ti như bụi nắng. Khi quả chín, lớp vỏ lồng mỏng manh chuyển sang màu vàng nhạt; bên trong là quả mọng nước, ngọt và thơm lạ lùng.

Chúng tôi gọi nó bằng cái tên thân thương: cây tầm bóp – Vừa để ăn, vừa để bóp “bụp” nghe vui tai. Không cần tiền, không cần mua; chỉ cần một chút tinh ý và một tuổi thơ tràn đầy háo hức. Những buổi trưa hè lấm lem bùn đất; hái tầm bóp ăn và cười giòn tan; giờ chỉ còn trong ký ức.

Cây tầm bóp
Khi quả chín, lớp vỏ lồng mỏng manh chuyển sang màu vàng nhạt; bên trong là quả mọng nước, ngọt và thơm lạ lùng.( Ảnh: internet)

Cây tầm bóp – Vị thuốc từ thiên nhiên

Không chỉ là món quà tuổi thơ; cây tầm bóp còn là một vị thuốc quý trong y học cổ truyền. Bà tôi, một người đàn bà nông thôn sống gần gũi với đất; thường nấu nước lá tầm bóp mỗi khi trong nhà có người ho; sốt, dị ứng hay tiểu buốt. “Thuốc của trời, mát gan, thanh nhiệt,” bà nói. Thứ nước đắng nhẹ, ngọt hậu; nhưng kỳ diệu hơn bất kỳ loại thuốc tây nào.

Ngày nay, y học hiện đại đã chứng minh: cây này chứa các hoạt chất kháng viêm, lợi tiểu, hạ huyết áp, hỗ trợ điều trị tiểu đường, viêm gan, viêm khớp và giảm ho. Đặc biệt, nhiều nghiên cứu còn cho thấy khả năng kiểm soát mỡ máu, ngăn ngừa bệnh tim mạch và ức chế tế bào ung thư – mở ra tiềm năng mới trong điều trị bằng dược liệu tự nhiên.

Cây tầm bóp trở lại mâm cơm gia đình

Không chỉ dừng lại ở giá trị chữa bệnh; ngày nay cây tầm bóp đang được bà con nông dân trồng lại như một loại rau xanh sạch. Từ thứ cây mọc hoang ven đường; tầm bóp nay được chế biến thành các món ăn dân dã như rau tầm bóp xào tỏi; nấu canh tép, luộc chấm mắm tỏi hay trộn nộm. Vị hơi ngăm đắng, nhưng hậu ngọt và mát – Đúng như tính cách của người quê: chất phác, mà sâu sắc.

Một nông dân ở vùng ven Hưng Yên chia sẻ: “Trồng tầm bóp không cần thuốc sâu; không cần phân bón. Mỗi buổi sáng ra vườn hái một rổ; đem ra chợ bán sạch trong buổi. Người thành phố giờ chuộng rau sạch, rau lạ – Nhưng thực ra nó đã từng là món ăn của cha ông mình rồi.”

Cây tầm bóp
Không chỉ là món quà tuổi thơ; cây tầm bóp còn là một vị thuốc quý trong y học cổ truyền (Ảnh: internet)

Cây tầm bóp – Nhắc nhớ một lối sống xanh xưa cũ

Trong nhịp sống hiện đại, khi con người ngày càng xa rời thiên nhiên; cây tầm bóp như một lời nhắc nhở dịu dàng: rằng sức khỏe đến từ sự giản dị; từ những thứ mọc lên bên bờ rào, không cần nhân tạo. Người Việt xưa sống thuận theo mùa; ăn rau theo vụ, chữa bệnh bằng cây nhà lá vườn – Một lối sống giờ đây đang được tìm về dưới tên gọi “ăn sạch, sống xanh”.

Không ít gia đình thành thị hiện nay đã bắt đầu trồng cây tầm bóp trong chậu; trên ban công, như một cách kết nối lại với cội rễ. Đó không chỉ là cây thuốc; cây rau; mà là một phần của ký ức – Của mùi bùn, mùi rơm, tiếng ve và nụ cười con trẻ.

 Cây tầm bóp – Hồn cốt dân gian trong từng ngọn lá

Cây tầm bóp, từ một loài cây dại bị lãng quên, đã âm thầm giữ vai trò của mình trong đời sống người Việt – Như một vị thuốc tự nhiên, một món ăn dân dã; và hơn hết là một phần của hồn quê. Trong thế giới đô thị vội vã; đôi khi chỉ cần một nhánh tầm bóp nhỏ nơi góc bếp; cũng đủ để ta thấy lòng mình mát lại; như vừa chạm vào điều gì rất xưa, rất thật, rất Việt Nam.