Giàn thiên lý không chỉ là một loài cây leo tạo bóng mát, mà còn là biểu tượng sâu sắc của nếp sống thanh bình, mộc mạc nơi thôn quê Việt Nam. Trong nhịp sống hiện đại hôm nay, giàn hoa giản dị ấy vẫn âm thầm gợi nhớ bao ký ức yêu thương, là nơi neo giữ những giá trị văn hóa truyền thống đang dần phai mờ.

Giàn thiên lý – Bóng mát của tuổi thơ làng quê

Thuở ấy, nơi những mái nhà ngói cũ rêu phong, giàn thiên lý thường được trồng trước sân, uốn theo hàng rào hay giăng dọc theo khung tre nứa dựng tạm. Mỗi buổi sớm, khi ánh nắng đầu tiên vừa chạm lá, những giọt sương long lanh trên cánh hoa nhỏ li ti bắt đầu tỏa hương dịu nhẹ. Mùi thơm ấy không ngào ngạt, nhưng len lỏi rất sâu – như một tiếng thở dài của ký ức.

Trẻ con quê tôi lớn lên cùng giàn hoa này. Những trưa hè oi nồng,; iàn thiên lý trở thành nơi trú nắng, là mái che cho chiếc chõng tre cũ, nơi bà tôi vẫn hay ngồi quạt mo, kể chuyện cổ tích trong tiếng ve râm ran. Những đứa cháu rúc vào lòng mẹ, lòng bà, ngước nhìn hoa thiên lý rủ xuống và đếm xem “hôm nay nở bao nhiêu bông”. Ký ức ấy, nhẹ tênh như mùi hương hoa; lặng lẽ mà sâu đậm suốt đời người.

Một chiều tháng Bảy, tôi trở về quê. Giàn thiên lý vẫn xanh um bên hiên, như chưa hề già theo năm tháng. Bà đã khuất, nhưng dáng bà lom khom hái hoa vẫn hiện về rõ ràng –Như thể thời gian chỉ tạm dừng chứ chưa bao giờ trôi đi.

Tôi và giàn hoa thiên lý mẹ trồng năm ấy

Tôi nhớ ngày xưa, mẹ tôi thường trồng một giàn thiên lý trước sân. Khi hè đến, gió thổi ngang làm hương hoa lan tỏa khắp nhà, thơm dịu mát một cách rất riêng. Mẹ hay dậy sớm, khi sương còn đọng trên lá, để hái hoa về nấu canh cua – Món ăn gắn bó nhất trong những bữa cơm quê. Vị ngọt của cua đồng; vị thanh của hoa thiên lý hòa quyện tạo nên hương vị quê nhà mà không món sơn hào hải vị nào thay thế được.

Ngoài món canh, mẹ còn xào hoa thiên lý với thịt bò. Mùi tỏi phi thơm lừng; những bông hoa nhỏ vàng tươi lẫn trong lát thịt mềm;làm cả nhà xuýt xoa trong bữa tối ấm cúng. Món ăn giản dị mà chan chứa tình thương.

Giàn thiên lý – Bóng mát của tuổi thơ làng quê (Ảnh: internet)

Mỗi chiều, tôi ngồi dưới bóng thiên lý rợp mát, hít một hơi hương hoa nhẹ thoảng; thấy bao mệt mỏi trong ngày như tan biến. Hương thiên lý không đậm đà như hoa sữa, không quyến rũ như lài, nhưng lại dịu dàng, sâu thẳm – Như lòng mẹ, như mái nhà xưa. Tôi yêu cái mùi ấy, mùi hoa thiên lý bình dị mà thiết tha; gợi nhắc cả một thời tuổi thơ êm đềm nơi sân gạch cũ.

Hương vị quê trong từng bông thiên lý

Không kiêu sa, không rực rỡ, giàn thiên lý hiện thân cho sự khiêm nhường. Hoa màu vàng nhạt, mọc thành chùm nhỏ, lá xanh hình tim, dây leo quấn lấy từng thanh tre một cách nhẫn nại. Nhưng chính vì thế, thiên lý trở nên đặc biệt – Như một loài hoa dành riêng cho những tâm hồn yêu cái đẹp mộc mạc.

Canh cua hoa thiên lý, thịt bò xào thiên lý – đó không chỉ là món ăn, mà là kết tinh của tình yêu gia đình; sự gắn bó với đất quê. Ở làng tôi, các bà; các mẹ hay rủ nhau hái hoa vào lúc sáng sớm, khi hương thơm còn đượm nhất. Chuyện trò, cười đùa;rồi chia hoa về nấu ăn – Một khung cảnh đời thường nhưng chan chứa tình làng nghĩa xóm.

Thiên lý – Biểu tượng cho nếp sống hiền hòa, truyền thống

Với người Việt, giàn thiên lý không đơn thuần là cây cảnh. Nó gắn liền với một triết lý sống: thanh đạm, kín đáo nhưng sâu sắc. Nhà nào có giàn thiên lý, người ta tin là nhà ấy trọng tình cảm; biết gìn giữ truyền thống, yêu sự bình lặng. Dưới bóng thiên lý, con người sống chậm lại, nghĩ về những điều tử tế, bền lâu.

Ngày nay, dù giữa phố thị chật chội; nhiều gia đình vẫn cố gắng trồng một góc thiên lý trên ban công, sân thượng hay góc vườn nhỏ. Với họ, đó không chỉ là cây xanh, mà là một phần ký ức quê nhà được nâng niu. Một bác Việt kiều từng chia sẻ: “Tôi trồng thiên lý trước nhà ở California, để nhớ mẹ. Mỗi lần nấu canh hoa thiên lý; tôi thấy mình như được sống lại trong căn bếp nhỏ ở quê xưa”.

Giàn hoa xưa – Nơi ký ức neo đậu

Giàn thiên lý không ồn ào, chẳng nổi bật, nhưng ai từng lớn lên cùng nó đều mang theo một phần hương thơm trong tâm hồn. Đó là mùi của những ngày hè rực nắng; của bữa cơm chiều ấm cúng, của vòng tay bà, tay mẹ. Giữa một thời đại chuyển động không ngừng, có lẽ mỗi chúng ta đều cần một giàn thiên lý – Không chỉ để tạo bóng mát; mà còn để giữ lại điều xưa cũ: tình người, nếp sống, sự thanh sạch trong lòng.

Thiên lý – Một loài hoa không chỉ làm đẹp cho đời mà còn cất giữ hồn quê Việt, khơi dậy trong ta khát vọng sống chân thành; sâu lắng và bền lâu. Để khi ngửi thấy hương hoa, lòng lại chùng xuống. Bởi đâu đó, ta nghe thấy tiếng quê nhà vẫn thì thầm qua từng kẽ lá.