Mỗi năm vào mùa Hè, số ca mắc viêm não mô cầu lại có xu hướng tăng cao, gây lo ngại trong cộng đồng. Không chỉ là căn bệnh nguy hiểm với diễn tiến nhanh và tỷ lệ tử vong cao, viêm não mô cầu còn dễ lây lan tại các khu vực đông dân cư, đặc biệt khi thời tiết nóng ẩm làm hệ miễn dịch suy yếu. Vậy vì sao căn bệnh này lại bùng phát mạnh vào mùa Hè? Làm sao để phòng tránh hiệu quả? Hãy cùng tìm hiểu chi tiết trong bài viết dưới đây.

Viêm não mô cầu là gì?

Viêm não mô cầu là một căn bệnh truyền nhiễm nguy hiểm do vi khuẩn Neisseria meningitidis gây ra. Bệnh tiến triển nhanh và có thể dẫn đến tử vong nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời. Vi khuẩn này tấn công màng não và máu, gây ra các triệu chứng nghiêm trọng như sốt cao, nhức đầu dữ dội, buồn nôn, cứng cổ và xuất huyết dưới da.

Dù có thể xảy ra quanh năm, viêm não mô cầu lại thường xuất hiện với tần suất cao hơn vào mùa Hè. Tình trạng này khiến nhiều người lo ngại, đặc biệt trong bối cảnh thời tiết ngày càng cực đoan và mật độ dân cư tại các đô thị ngày càng đông đúc.

Tại sao bệnh viêm não mô cầu gia tăng vào mùa Hè?

1. Thời tiết nóng ẩm làm suy giảm hàng rào miễn dịch tự nhiên

Trong mùa Hè, nền nhiệt cao kết hợp với độ ẩm tăng mạnh khiến cơ thể dễ bị mất nước, dẫn đến khô niêm mạc đường hô hấp. Niêm mạc họng và mũi là nơi cư trú chính của vi khuẩn Neisseria meningitidis. Khi lớp bảo vệ tự nhiên tại đây bị suy yếu, vi khuẩn có cơ hội phát triển, xâm nhập vào máu và màng não, gây bệnh.

Ngoài ra, hệ miễn dịch con người thường bị ảnh hưởng tiêu cực bởi nắng nóng kéo dài, đặc biệt ở trẻ nhỏ, người cao tuổi hoặc những người có bệnh lý nền. Khi khả năng đề kháng giảm, nguy cơ mắc bệnh cũng tăng theo.

2. Tập trung đông người trong các hoạt động hè

Mùa Hè là thời điểm diễn ra nhiều hoạt động ngoại khóa, du lịch, trại hè, lễ hội… khiến cho lượng người tập trung tại một địa điểm tăng đột biến. Những không gian kín như phòng nghỉ, ký túc xá, xe khách, máy bay… đều là môi trường lý tưởng để vi khuẩn lây lan qua đường hô hấp thông qua nước bọt hoặc dịch tiết mũi họng khi ho, hắt hơi, hoặc thậm chí khi trò chuyện gần nhau.

Không ít ca bệnh xuất hiện trong cộng đồng nhưng có nguồn gốc từ các điểm sinh hoạt tập thể. Đây là yếu tố thường bị bỏ qua trong công tác kiểm soát dịch bệnh.

3. Vệ sinh cá nhân chưa được chú trọng đúng mức

Vào mùa Hè, việc di chuyển nhiều, sinh hoạt ngoài trời thường xuyên và nắng nóng khiến mọi người dễ lơ là trong việc giữ gìn vệ sinh cá nhân. Những hành động tưởng chừng nhỏ như không rửa tay thường xuyên, dùng chung đồ dùng cá nhân, hoặc che miệng không đúng cách khi ho – đều có thể tạo điều kiện cho vi khuẩn lây lan.

Bên cạnh đó, trong môi trường nóng bức, mọi người thường sử dụng điều hòa không khí hoặc quạt công suất lớn trong không gian kín. Nếu không được vệ sinh định kỳ, các thiết bị này có thể phát tán vi khuẩn trong không khí, gây ra các đợt bùng phát dịch nhỏ lẻ.

4. Thói quen ăn uống thiếu khoa học, mất cân bằng dinh dưỡng

Không ít người trong mùa Hè có xu hướng bỏ bữa, ăn uống qua loa hoặc tiêu thụ nhiều thực phẩm chế biến sẵn, đồ uống có ga, khiến hệ miễn dịch suy yếu. Một cơ thể không được cung cấp đầy đủ dưỡng chất sẽ trở nên dễ tổn thương hơn trước các tác nhân gây bệnh, trong đó có vi khuẩn viêm não mô cầu.

Đặc biệt, ở trẻ em – nhóm đối tượng dễ bị ảnh hưởng bởi chế độ dinh dưỡng thiếu hợp lý – việc không được chăm sóc kỹ càng trong các kỳ nghỉ hè có thể làm tăng nguy cơ nhiễm bệnh.

Triệu chứng viêm não mô cầu cần cảnh giác

Bệnh thường khởi phát đột ngột với các dấu hiệu giống cảm cúm, khiến nhiều người chủ quan. Một số triệu chứng ban đầu có thể bao gồm:

Vì sao bệnh viêm não mô cầu thường bùng phát vào mùa hè?
Bệnh thường khởi phát đột ngột với các dấu hiệu giống cảm cúm, khiến nhiều người chủ quan. (Ảnh: Minh hoạ)
  • Sốt cao bất thường (trên 39°C), không đáp ứng với thuốc hạ sốt thông thường
  • Nhức đầu dữ dội, đau mỏi cơ khớp
  • Buồn nôn, nôn ói, tiêu chảy
  • Cứng cổ, nhạy cảm với ánh sáng
  • Da lạnh, tay chân tím tái

Xuất hiện ban xuất huyết hình sao hoặc các vết bầm tím trên da, đặc biệt ở chân tay

Nếu không được điều trị kịp thời, bệnh có thể tiến triển nhanh trong vòng vài giờ, gây sốc nhiễm khuẩn, hôn mê và thậm chí tử vong.

Viêm não mô cầu lây lan như thế nào?

Vi khuẩn viêm não mô cầu chủ yếu lây qua đường hô hấp – thông qua các giọt bắn khi người mang mầm bệnh ho, hắt hơi, nói chuyện. Một điểm đặc biệt nguy hiểm là có đến 10–25% người trong cộng đồng có thể mang vi khuẩn trong hầu họng mà không biểu hiện triệu chứng. Đây là những “người mang mầm bệnh thầm lặng”, có vai trò rất lớn trong việc lây lan dịch.

Thời gian ủ bệnh thường từ 2–10 ngày (phổ biến từ 3–4 ngày). Vi khuẩn có thể gây viêm màng não, nhiễm trùng máu hoặc tổn thương nhiều cơ quan nếu xâm nhập vào vòng tuần hoàn.

Làm gì để phòng ngừa viêm não mô cầu vào mùa Hè?

1. Giữ vệ sinh cá nhân và môi trường sống

  • Thường xuyên rửa tay bằng xà phòng hoặc dung dịch sát khuẩn
  • Che miệng bằng khăn giấy hoặc khuỷu tay khi ho, hắt hơi
  • Không dùng chung đồ dùng cá nhân như khăn mặt, bàn chải, cốc uống nước
  • Vệ sinh nhà cửa, phòng ở thông thoáng, tránh ẩm mốc

2. Hạn chế tụ tập đông người trong điều kiện không cần thiết

Trong mùa Hè, nên cân nhắc kỹ khi tham gia các hoạt động tập thể, nhất là tại nơi đông người và không đảm bảo vệ sinh. Nếu bắt buộc phải tham gia, nên đeo khẩu trang, rửa tay thường xuyên và giữ khoảng cách an toàn.

3. Chăm sóc dinh dưỡng hợp lý

Một chế độ ăn đầy đủ vitamin và khoáng chất, uống đủ nước, ngủ đủ giấc giúp nâng cao sức đề kháng tự nhiên. Việc bổ sung thực phẩm giàu kẽm, vitamin C và omega-3 có thể hỗ trợ hoạt động của hệ miễn dịch trong mùa nắng nóng.

Viêm não mô cầu là căn bệnh nguy hiểm nhưng hoàn toàn có thể phòng tránh nếu cộng đồng có nhận thức đầy đủ và thực hiện đúng các biện pháp phòng ngừa. Mùa Hè – thời điểm mà điều kiện thời tiết, sinh hoạt và sức khỏe đều dễ bị tác động – chính là lúc cần đặc biệt cảnh giác. Chủ động giữ vệ sinh cá nhân, dinh dưỡng hợp lý và hạn chế tiếp xúc với nguồn lây là những yếu tố then chốt giúp bảo vệ sức khỏe cho bản thân và cả cộng đồng.

Theo: Vietnam+