Tập quán làm giàn bầu bí từ lâu đã trở thành một phần không thể thiếu trong đời sống sinh hoạt của người dân miền Bắc Việt Nam. Không chỉ phục vụ sản xuất rau trái theo mùa, những giàn bầu bí còn lưu giữ ký ức, tạo nên một nét đẹp mộc mạc, gần gũi của làng quê xưa. Qua thời gian, tập quán này đã có nhiều đổi thay, song giá trị văn hóa và tinh thần mà nó mang lại vẫn luôn bền vững trong tâm thức người Việt.

Tập quán làm giàn bầu bí trong đời sống dân gian xưa

Ở vùng đồng bằng Bắc Bộ; tập quán làm giàn bầu bí xuất hiện phổ biến trong các gia đình nông thôn; Ngày xưa, việc dựng giàn rất đơn giản. Không cần quá cầu kỳ, người dân tận dụng cây cau; bờ rào tre, thậm chí cả mái nhà tranh để bầu bí leo. Cây cứ thế vươn lên theo nắng, bò kín khung cửa, mái hiên; rủ xuống những chùm quả lủng lẳng đầy sức sống.

Mỗi nhà thường chọn vị trí gần giếng; gần bếp hoặc sát sân phơi để dựng giàn. Giàn có thể chỉ là vài cọc tre vắt ngang nhau; buộc bằng dây chuối khô; nhưng lại trở thành mái che mát rượi trong những buổi trưa hè oi ả. Dưới tán lá xanh rì, trẻ con vui đùa; người già ngồi nhai trầu,;người mẹ thì chăm chút từng nhánh leo –Đđó là một phần nếp sống đậm chất quê, thấm đẫm yêu thương và gắn bó.

Tập quán làm giàn bầu bí gắn liền với triết lý sống Việt

Không chỉ mang ý nghĩa sản xuất, tập quán làm giàn bầu bí còn thấm đẫm tinh thần nhân văn và đạo lý dân tộc. Hình ảnh giàn bầu – giàn bí đã đi vào ca dao như một biểu tượng của tình thân, nghĩa xóm.

“Giàn bầu trong tâm thức người Việt là nơi thể hiện sự đùm bọc; gắn bó giữa người với người, giữa người với thiên nhiên. Nó cũng là nơi neo giữ cảm xúc; khơi dậy những hoài niệm êm đềm về một thời đã xa – Thời mà mỗi giàn bầu là một góc ký ức tuổi thơ; một phần hồn làng không thể tách rời.

Tập quán làm giàn bầu bí nay đổi thay nhưng vẫn giữ hồn quê.

Cùng với sự phát triển của đời sống; tập quán làm giàn bầu cũng có nhiều đổi thay. Thay vì dùng tre nứa, nhiều gia đình chuyển sang sử dụng giàn sắt; khung inox hoặc ống nước nhựa để làm khung. Giàn được thiết kế cao, vững chắc; có dây giăng thẳng hàng, đảm bảo cho cây leo khỏe; hoa đậu đều, quả ra sai.

Tập quán làm giàn bầu bí lưu giữ nếp sống quê.
Tập quán làm giàn bầu bí – Ký ức sống động của người Việt xa quê ( Ảnh internet ).

Đặc biệt, tại các khu vực ven đô và thành phố,;nhiều người mang tập quán này lên sân thượng, ban công. Những giàn bầu bí nhỏ xinh giữa lòng phố thị vừa cung cấp thực phẩm sạch; vừa là cách để tìm lại chút hồn quê giữa dòng đời hiện đại.

Sự kết hợp giữa truyền thống và sáng tạo khiến giàn bầu bí hôm nay vừa tiện ích vừa mang tính thẩm mỹ, góp phần giữ gìn nếp nhà và giá trị văn hóa nông thôn.

Tập quán làm giàn bầu bí – Ký ức sống động của người Việt xa quê

Đối với những người đã rời làng quê đi làm ăn xa; hình ảnh giàn bầu bí hiện lên trong tâm trí không chỉ như một công trình trồng trọt mà còn là ký ức gắn bó với tuổi thơ; với mẹ, với bà.

Dưới giàn bầu năm xưa, có tiếng chim kêu; tiếng gọi nhau í ới đi hái bầu nấu canh; có cả bóng dáng bà lặng lẽ ngồi nhai trầu nhìn cây cối lớn lên từng ngày. Đó là những lát cắt mộc mạc nhưng đầy xúc động về một thời sống chậm; sống thật, sống gần gũi với thiên nhiên và tình thân.

Trong thời đại số, khi cuộc sống ngày càng tất bật và khép kín; những hình ảnh ấy càng trở nên thiêng liêng; như một lời nhắc nhở người Việt về cội nguồn dân tộc; về lối sống hài hòa, chan chứa nghĩa tình.

Gìn giữ tập quán làm giàn bầu bí – Gìn giữ hồn Việt

Giữa sự đổi thay của thời cuộc; việc duy trì tập quán làm giàn không chỉ là giữ một nếp nhà; mà còn là gìn giữ bản sắc văn hóa Việt Nam. Những giàn bầu đơn sơ có thể giúp thế hệ trẻ hiểu thêm về giá trị của lao động; của sự gắn bó giữa con người và thiên nhiên; của lòng biết ơn đất trời và tổ tiên.

Tập quán làm giàn bầu bí lưu giữ nếp sống quê.
Tập quán làm giàn bầu bí trong đời sống dân gian xưa ( Ảnh internet ).

Việc khuyến khích người dân – Kể cả ở thành thị – Duy trì thói quen trồng bầu bí; không chỉ phục vụ bữa ăn gia đình mà còn là một hành động văn hóa ý nghĩa. Đó là cách để mỗi người Việt, dù ở đâu; cũng có thể chạm lại ký ức quê hương trong từng chiếc lá non,;từng trái bầu xanh mướt trên giàn.