Khăn vấn – Một vật dụng tưởng chừng đơn sơ, nay đã trở thành biểu tượng văn hoá, là nét đẹp tinh tế từng gắn bó mật thiết với hình ảnh người phụ nữ Việt xưa. Không chỉ là phụ kiện trang phục, khăn vấn mang trong mình ký ức về một thời thanh lịch, nề nếp, dịu dàng – Một vẻ đẹp đang dần phai nhạt trong dòng chảy hiện đại.

Khăn vấn – Nét duyên mộc mạc của người phụ nữ xưa

Từ xa xưa, khăn vấn đã hiện diện trong đời sống thường ngày của phụ nữ Việt; đặc biệt là ở các làng quê miền Bắc. Đó không chỉ là một kiểu trang phục mà còn là biểu hiện của sự chỉn chu; khuôn phép và lòng tự trọng.

Chiếc khăn nhung đen; khăn the, khăn lụa nâu… được các bà, các mẹ nâng niu như một phần của nhân cách. Mỗi sáng, trong ánh nắng vàng nhạt xuyên qua hàng cau, hình ảnh người phụ nữ ngồi trước hiên nhà; vừa nhai trầu vừa khéo léo quấn khăn; đã trở thành một phần không thể thiếu trong ký ức tuổi thơ của nhiều thế hệ.

Khăn được vấn bằng tay, ôm trọn mái tóc gọn gàng, làm tôn lên gương mặt hiền từ; đôi mắt sâu và vầng trán cao thanh thoát. Đó là nét đẹp không cần đến son phấn, mà lặng lẽ toả sáng bằng chính nếp sống giản dị; chuẩn mực của người phụ nữ Việt.

Khăn vấn và hồi ức một thời thanh lịch

Tuổi thơ của nhiều người từng lớn lên trong những mái nhà tranh; giữa vườn cau, giếng nước; vẫn còn in đậm hình ảnh những người bà, người mẹ vấn khăn mỗi sớm mai. Cảnh bà ngồi chậm rãi quấn từng vòng khăn; miệng đỏ trầu, tay nâng chén trà nóng, vừa bình dị vừa thiêng liêng.

Ở những gia đình gia giáo; chiếc khăn ấy là hiện thân của nề nếp. Mỗi dịp lễ Tết, giỗ chạp; người phụ nữ trong nhà đều ăn mặc tươm tất, áo dài hoặc áo tứ thân; đầu vấn khăn; như một cách thể hiện sự tôn trọng với tổ tiên và với chính mình.

Khăn vấn không đơn thuần là thói quen, mà là một nghi thức văn hoá – Nơi vẻ đẹp không chỉ nằm ở ngoại hình; mà còn ở tâm hồn và cách sống.

Khăn vấn – Từ đời sống thường nhật đến sân khấu nghệ thuật

Ngày nay, khăn đó đã dần vắng bóng trong đời sống hàng ngày. Không còn dễ dàng bắt gặp người phụ nữ vấn khăn ra chợ; đi chùa, hay quét sân như thuở trước. Những chiếc khăn giờ đây chủ yếu chỉ còn hiện diện trong các vở chèo cổ; những làn điệu quan họ, trong hình ảnh liền chị; hoặc các tác phẩm nghệ thuật truyền thống.

Khăn vấn – Dấu ấn duyên dáng trong ký ức người Việt
Khăn vấn – Nét duyên mộc mạc của người phụ nữ xưa (Ảnh internet ).

Dẫu vậy, khăn đó vẫn giữ vai trò quan trọng trong việc khơi gợi ký ức văn hoá dân tộc. Những nghệ sĩ như NSND Thanh Ngoan, NSƯT Thuý Ngần hay các đoàn chèo, tuồng… vẫn trung thành với chiếc khăn vấn như một phần không thể thiếu trong phục trang truyền thống.

Sự hồi sinh nhỏ bé của khăn ấy cũng bắt đầu le lói trong đời sống hiện đại: các cô gái trẻ mặc áo dài xưa; đội khăn vấn chụp ảnh cưới ở phố cổ Hội An; Văn Miếu – Quốc Tử Giám, hay các lễ hội tôn vinh di sản văn hoá Việt.

Giữ gìn khăn vấn – Giữ một phần hồn Việt

Trong thời đại hội nhập, khi nhiều giá trị truyền thống bị lãng quên hoặc thay thế; việc nhắc nhớ và giữ gìn hình ảnh khăn vấn là một hành động cần thiết. Bởi mỗi nếp khăn không chỉ gói gọn mái tóc người phụ nữ, mà còn gói ghém cả một thời thanh lịch, đoan trang.

Khăn đó là biểu tượng của vẻ đẹp không phô trương; không cầu kỳ – Thứ vẻ đẹp tự nhiên như nếp nhà, như tiếng chày giã cốm đầu thu, như mùi khói rơm sau mùa gặt. Chính vì thế, khăn vấn xứng đáng được trân trọng như một di sản tinh thần của người Việt.
Các trường học; trung tâm văn hoá, lễ hội dân gian… hoàn toàn có thể đưa khăn vấn trở lại như một hoạt động trải nghiệm văn hoá truyền thống. Bởi một dân tộc nếu không gìn giữ những điều tưởng như nhỏ nhặt; sẽ dần đánh mất căn tính lớn lao.

Khăn vấn – Không chỉ là khăn mà là ký ức và tự hào

Khăn ấy không còn là vật dụng thiết yếu trong cuộc sống hôm nay; nhưng vẫn là một biểu tượng đầy xúc cảm. Nó gợi nhớ đến người bà, người mẹ năm xưa; đến nếp nhà yên ấm; đến những mùa xưa thân thuộc – Nơi mà một vòng khăn được quấn lên đầu, cũng là lúc người phụ nữ tự khoác lên mình vẻ đẹp của sự đằm thắm; kiêu hãnh và bền bỉ.

Khăn vấn – Dấu ấn duyên dáng trong ký ức người Việt
Khăn vấn và hồi ức một thời thanh lịch (Ảnh internet ).

Khi những giá trị vật chất ngày càng được đề cao, chính những điều tưởng như bé nhỏ như chiếc khăn ấy lại trở thành nơi neo giữ tâm hồn Việt. Và vì thế, khăn vấn không chỉ cần được nhớ đến – Mà cần được sống lại, được yêu quý, gìn giữ và tự hào.