Khai bút đầu xuân không chỉ là một nghi lễ mang tính hình thức; mà còn là nét đẹp văn hóa sâu sắc của người Việt; thể hiện tinh thần hiếu học, trọng đạo lý và khát vọng khai mở tri thức trong những ngày đầu năm mới. Qua từng nét bút đầu tiên trên trang giấy; người ta không chỉ viết nên những con chữ; mà còn khắc ghi đạo làm người từ thuở nhỏ.

Khai bút đầu xuân trong ký ức tuổi thơ

Tôi còn nhớ như in những ngày thơ ấu nơi làng quê ven sông; khi mùa xuân vừa gõ cửa; mẹ tôi lại chuẩn bị sẵn giấy bút và dẫn chị em tôi đến nhà thầy đồ trong làng. Với mẹ, khai bút đầu xuân không chỉ để lấy may; mà là một cách gieo mầm chữ nghĩa; dạy con trẻ về lễ nghĩa;ng kính thầy và trọng học.

Chúng tôi đến nhà thầy trong buổi sáng đầu năm ;tay cầm vở mới; bút mới đượ; mẹ gói ghém cẩn thận trong mảnh vải đỏ. Mọi thứ đều phải sạch sẽ; trang nghiêm. Mẹ khấn trước bàn thờ tổ tiên nhà thầy ;rồi xin thầy chọn ngày;chọn giờ lành cho lũ trẻ chúng tôi khai bút. Câu tôi chọn viết năm đó là “Nét chữ, nết người” – Lời thầy dạy đã in sâu vào trí nhớ; và đến nay vẫn là phương châm sống của tôi. Chữ đầu năm ấy tôi viết bằng tất cả sự cẩn trọng và tôn kính; như thể gửi gắm cả một lời hứa với bản thân.

Khai bút đầu xuân
Khai bút đầu xuân trong ký ức tuổi thơ ( Ảnh internet ).

Tập tục khai bút đầu xuân – Nét đẹp văn hóa Việt

Khai bút đầu xuân là tập tục có từ lâu đời; bắt nguồn từ truyền thống trọng chữ nghĩa của người Việt. Vào thời phong kiến;sĩ tử trước khi bước vào kỳ thi lớn đều khai bút trong những ngày đầu năm mới; như một cách cầu mong hanh thông, đỗ đạt. Các nhà nho; thầy giáo cũng coi việc khai bút là nghi lễ linh thiêng để bày tỏ lòng tôn kính với Khổng Tử và đề cao đạo học.

Tại Văn Miếu – Quốc Tử Giám ở Hà Nội; lễ hội ấy vẫn được tổ chức đều đặn mỗi năm. Trong không gian cổ kính; khói trầm bảng lảng; những thầy đồ áo dài khăn xếp ngồi nghiêm trang bên án thư;nét bút lặng lẽ mà chứa đựng cả một kho tàng văn hóa. Người dân đến xin chữ đầu năm không chỉ để cầu tài lộc mà còn là cách nhắc mình sống có tâm; có đạo, có chữ “nhẫn”, chữ “tâm”, chữ “hiếu”.

Ý nghĩa nhân văn của khai bút đầu xuân trong đời sống hiện đại

Dù cuộc sống ngày nay thay đổi nhiều; nhưng khai bút đầu xuân vẫn là nghi thức được nhiều gia đình và nhà trường giữ gìn. Không còn bút lông; giấy dó như thuở trước; nhưng cây bút mực xanh; quyển vở trắng tinh vẫn được chuẩn bị để trẻ nhỏ viết lên những dòng đầu tiên với niềm háo hức: “Học giỏi”, “Ngoan ngoãn”, “Thi đỗ đại học”…

Khai bút đầu xuân
Khai bút đầu xuân – Giữ gìn hồn cốt dân tộc qua từng nét chữ ( Ảnh internet ).

Tôi, giờ đây đã trưởng thành;sống nơi phố thị ồn ào;ẫn duy trì thói quen lặng lẽ khai bút đầu xuân mỗi độ Tết đến. Một trang giấy trắng; một cây bút bình thường; nhưng là nơi tôi thắp lại trong lòng ngọn lửa học hành; ngọn lửa tử tế. Có năm tôi chỉ viết hai chữ “Bình an”; năm khác là “Thấu hiểu”, “Trung thực”… Mỗi chữ viết ra là một ước nguyện, một lời nhắc nhở bản thân sống đẹp hơn trong năm mới.

Khai bút đầu xuân – Giữ gìn hồn cốt dân tộc qua từng nét chữ

Người Việt có câu: “Văn dĩ tải đạo” – Văn chương dùng để chuyên chở đạo lý. Và mỗi nét bút đầu xuân; dù đơn sơ, cũng là một cách gợi lại truyền thống, giữ gìn nếp nhà; nuôi dưỡng tâm hồn. Trong thời đại số, khi cuộc sống vội vã và quá nhiều thứ cuốn con người đi; thì khai bút đầu xuân chính là một khoảng dừng đáng quý – Để ta lắng lại, nghĩ suy và tự hứa với chính mình một năm sống có định hướng, có giá trị.

Khai bút – Có thể chỉ là một dòng chữ viết cho chính mình. Nhưng viết để nhớ; viết để giữ nếp; viết để truyền lại cho con cháu mai sau một thông điệp giản dị mà sâu sắc: Người có học là người biết giữ đạo làm người; bắt đầu từ một nét bút nhỏ mà bền như sông dài.