Trong kho tàng y học cổ truyền phương Đông, cây hoa hòe không chỉ được biết đến như một loài hoa trang trí nhẹ nhàng; thanh tao mà còn là một vị thuốc quý có lịch sử sử dụng hàng ngàn năm. Với công dụng nổi bật trong việc thanh nhiệt, lương huyết; chỉ huyết, cây hoa hòe ngày càng được quan tâm như một giải pháp hỗ trợ điều trị bệnh hiệu quả và an toàn.

Giới thiệu về cây hoa hòe

Hoa hòe có tên khoa học là Sophora japonica L., thuộc họ Đậu (Fabaceae). Cây còn được gọi bằng những tên dân gian như hòe mễ, hòe hoa, hòe hoa mễ. Cây thân gỗ, cao trung bình từ 5–10m, có thể đạt đến 20m khi trưởng thành. Lá kép lông chim, mọc so le; hoa mọc thành chùm ở đầu cành, màu trắng hơi ngả vàng, có mùi thơm dịu nhẹ.

Bộ phận được sử dụng làm thuốc chủ yếu là nụ hoa hòe (hoa chưa nở), thường được thu hái vào khoảng tháng 6 – 8 hằng năm, sau đó đem phơi hoặc sấy khô để dùng dần.

Cây hoa hòe – Dược liệu quý từ cội nguồn đông y
Cây hoa hòe là hình ảnh quen thuộc của làng quê Việt Nam, là báu vật trong kho tàng y học cổ truyền (Ảnh: Internet)

Thành phần hóa học trong cây hoa hòe

Hoa hòe chứa nhiều hoạt chất sinh học có giá trị, đặc biệt là rutin – Một flavonoid nổi bật chiếm tới 20–30% trong nụ hoa khô. Ngoài ra, cây còn có quercetin, sophoradiol, genistein, beta-sitosterol và các acid hữu cơ. Chính các thành phần này mang đến những tác dụng dược lý đa dạng; đặc biệt là khả năng bảo vệ thành mạch; chống viêm, chống oxy hóa và giảm nguy cơ xuất huyết.

Công dụng y học của cây hoa hòe

Cầm máu, giảm xuất huyết

Hoa hòe có tác dụng chỉ huyết hiệu quả, thường được dùng trong điều trị chảy máu cam; ho ra máu, đi cầu ra máu, rong kinh. Rutin giúp làm bền thành mao mạch, giảm tình trạng thẩm thấu và rò rỉ máu ra khỏi mạch máu.

Hỗ trợ điều trị huyết áp cao

Các nghiên cứu cho thấy rutin trong hoa hòe có khả năng làm hạ huyết áp nhờ giãn mạch ngoại vi và bảo vệ thành mạch. Bên cạnh đó, hoạt chất này còn giúp ngăn ngừa tai biến mạch máu não nhờ chống đông máu nhẹ và giảm xơ vữa động mạch.

Giảm cholesterol, phòng bệnh tim mạch

Hoa hòe giúp hạ mỡ máu, điều hòa lượng cholesterol và ngăn ngừa tình trạng tích tụ mảng xơ vữa trong lòng mạch. Đây là lựa chọn lý tưởng cho người có nguy cơ cao mắc bệnh tim mạch, đột quỵ.

Thanh nhiệt, giải độc

Trong Đông y, hoa hòe vị đắng, tính hơi hàn, có tác dụng thanh nhiệt, lương huyết. Thường được dùng để hỗ trợ trị mụn nhọt, rôm sảy, mẩn ngứa do nhiệt độc.

Chống viêm, kháng khuẩn

Một số nghiên cứu cho thấy chiết xuất hoa hòe có tác dụng kháng khuẩn nhẹ; chống viêm, đặc biệt hữu ích trong điều trị các chứng viêm da; viêm loét đường tiêu hóa và hỗ trợ hạ sốt.

Một số bài thuốc dân gian từ cây hoa hòe

  • Trị cao huyết áp: Hoa hòe 10g, cúc hoa 8g; thảo quyết minh 10g, đem hãm với nước sôi, uống thay trà hằng ngày.
  • Trị chảy máu cam, đi ngoài ra máu: Hoa hòe 12g, trắc bách diệp 10g, sinh địa 12g, sắc nước uống ngày 2 lần.
  • Hỗ trợ điều trị trĩ: Hoa hòe 12g, kinh giới tuệ 8g, ngải cứu 8g, sắc nước uống trong ngày. Uống liên tục 10 – 15 ngày.
  • Thanh nhiệt, giải độc: Hoa hòe 10g, kim ngân hoa 10g, bồ công anh 12g, sắc uống ngày 1 thang để giải độc cơ thể.

Cách dùng và lưu ý khi sử dụng

  • Hoa hòe có thể được dùng dưới nhiều dạng: trà thảo dược, thuốc sắc; bột khô hoặc phối hợp trong các bài thuốc cổ truyền. Khi sử dụng cần lưu ý:
  • Không dùng cho người có cơ địa hàn lạnh, dễ tiêu chảy.
  • Phụ nữ mang thai cần thận trọng, tránh lạm dụng.
  • Tránh dùng liều cao kéo dài gây tác dụng phụ như đau bụng, rối loạn tiêu hóa.
Cây hoa hòe – Dược liệu quý từ cội nguồn đông y
Cây hoa hòe là vị thuốc trong y học cổ truyền, được ứng dụng rộng rãi trong thực phẩm chức năng, trà dược liệu và mỹ phẩm thiên nhiên (Ảnh: Internet)

Nên tham khảo ý kiến thầy thuốc Đông y hoặc bác sĩ chuyên môn trước khi dùng trong điều trị bệnh lý cụ thể.

Hoa hòe trong đời sống hiện đại

Ngày nay, hoa hòe không chỉ là vị thuốc trong y học cổ truyền mà còn được ứng dụng rộng rãi trong thực phẩm chức năng; trà dược liệu và mỹ phẩm thiên nhiên. Sản phẩm từ hoa hòe giúp hỗ trợ sức khỏe tim mạch; điều hòa huyết áp và thanh lọc cơ thể – Phù hợp với lối sống hiện đại, chú trọng phòng bệnh hơn chữa bệnh.

Nhiều vùng quê ở nước ta như Nam Định, Hưng Yên, Thái Bình… đã quy hoạch vùng trồng hoa hòe để khai thác dược liệu; tạo sinh kế cho người dân và bảo tồn giống cây quý. Điều này không chỉ mang lại lợi ích kinh tế mà còn gìn giữ giá trị y học cổ truyền từ bao đời.

Cây hoa hòe không chỉ là hình ảnh quen thuộc của làng quê Việt Nam mà còn là báu vật trong kho tàng y học cổ truyền. Với nhiều công dụng quý giá; đặc biệt trong hỗ trợ điều trị các bệnh lý tim mạch; huyết áp, xuất huyết – Hoa hòe xứng đáng được gọi là “dược thảo vàng” cho sức khỏe con người.

Việc sử dụng hoa hòe một cách hợp lý; đúng cách sẽ góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống và phòng ngừa hiệu quả nhiều bệnh lý mạn tính hiện nay.