Mỗi dịp Tết đến Xuân về, bên cạnh những phong tục quen thuộc như chúc Tết, hái lộc, lì xì; người Việt còn có một nét đẹp văn hóa độc đáo là xin chữ đầu xuân. Đây không chỉ là một phong tục lâu đời mà còn mang giá trị tinh thần sâu sắc; thể hiện sự trọng chữ, quý chữ và khao khát hướng đến những điều tốt đẹp trong năm mới.
- Bí quyết trang trí hoa ban thờ Tết để thu hút tài lộc cho gia đình
- Vì sao người xưa lại có phong tục đốt pháo trong ngày Tết?
- Cây nêu ngày tết – Sự kết nối giữa quá khứ và hiện tại
Xem nhanh
Nguồn gốc và ý nghĩa của tục xin chữ đầu xuân
Tục xin chữ đầu năm có từ lâu đời, bắt nguồn từ truyền thống tôn sư trọng đạo và đề cao tri thức của người Việt. Ngày xưa, các nho sĩ, thầy đồ, người học rộng tài cao thường được nhân dân kính trọng; và tìm đến để xin chữ vào mỗi dịp đầu năm. Những con chữ được viết bằng thư pháp không chỉ là món quà tinh thần, mà còn chứa đựng những lời chúc phúc; cầu mong may mắn, thành công và hạnh phúc.
Xin chữ đầu xuân mang ý nghĩa cầu mong cho một năm mới hanh thông, học hành tấn tới, công danh sự nghiệp phát đạt. Mỗi chữ xin về đều ẩn chứa ước vọng, tâm niệm của người xin, chẳng hạn:
“Phúc”: Mong gia đình an vui, sung túc.
“Lộc”: Cầu tài lộc, thịnh vượng.
“Đức”: Hướng đến sự thiện lương, nhân hậu.
“Trí”: Khát vọng học hành, tri thức.
“Nhẫn”: Nhắc nhở sự kiên trì, bền bỉ trong cuộc sống.
Không gian và hình ảnh ông đồ cho chữ
Nhắc đến xin chữ đầu xuân, không thể không nhắc đến hình ảnh ông đồ với áo dài, khăn đóng, tay cầm bút lông, mực tàu. Các ông đồ thường ngồi bên những tờ giấy đỏ; cẩn thận viết từng nét chữ mềm mại, uyển chuyển, thể hiện cái hồn và tâm huyết của người viết.
Hiện nay, những khu vực nổi tiếng về xin chữ đầu xuân có thể kể đến như phố Ông Đồ ở Văn Miếu – Quốc Tử Giám (Hà Nội), khu vực Hồ Con Rùa, Nhà Văn hóa Thanh niên (TP.HCM); hay các hội chữ xuân tổ chức tại nhiều tỉnh thành trên cả nước.
Sự thay đổi của tục xin chữ trong xã hội hiện đại
Trong xã hội hiện đại, tục xin chữ đầu năm vẫn được duy trì nhưng đã có một số thay đổi. Nếu như trước kia, chỉ có các nho sĩ, thầy đồ viết chữ Nho thì ngày nay, nghệ thuật thư pháp được mở rộng với cả chữ Quốc ngữ, giúp nhiều người tiếp cận hơn. Ngoài ra, thay vì chỉ viết trên giấy đỏ, chữ thư pháp còn được thể hiện trên gỗ, lụa, đá… tạo nên những tác phẩm nghệ thuật tinh tế.

Bên cạnh đó, mạng xã hội và công nghệ phát triển cũng giúp việc xin chữ trở nên tiện lợi hơn. Nhiều người có thể đặt hàng chữ thư pháp qua các nền tảng trực tuyến; hoặc tham gia các sự kiện xin chữ online.
Giá trị bảo tồn và phát huy văn hóa xin chữ đầu xuân
Dù xã hội có thay đổi, tục xin chữ đầu xuân vẫn là nét đẹp truyền thống cần được bảo tồn và phát huy. Đây không chỉ là cách giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc; mà còn giúp thế hệ trẻ hiểu thêm về giá trị của chữ nghĩa, tôn trọng tri thức và hướng thiện.
Nhà nước và các tổ chức văn hóa hiện nay cũng có nhiều hoạt động nhằm gìn giữ nét đẹp này như tổ chức Hội chữ Xuân tại Văn Miếu, mở các lớp dạy thư pháp; tạo điều kiện cho các nhà thư pháp trẻ phát triển và quảng bá rộng rãi.
Xin chữ đầu xuân không chỉ là một phong tục đẹp; mà còn là biểu tượng của sự học hỏi, lòng biết ơn và mong cầu những điều tốt lành trong năm mới. Dù ở bất kỳ thời đại nào, phong tục này vẫn giữ nguyên giá trị nhân văn sâu sắc; góp phần làm phong phú đời sống tinh thần của người Việt mỗi dịp Tết đến Xuân về.