Tết Nguyên Đán hay còn gọi là Tết Cổ Truyền – là dịp lễ lớn nhất trong năm của người dân Việt Nam, mang đậm những giá trị văn hóa tâm linh và sự đoàn viên.
- Nàng dâu ngày Tết – vấn đề “cơm lành canh ngọt”
- https://mucwomen.com/an-chung-hay-an-rieng.html
- https://tin360.tv/tet-nguyen-dan.html
Tuy nhiên, không giống như một lễ hội thống nhất trên toàn quốc; Tết Nguyên Đán của người Việt lại mang những dấu ấn đặc trưng riêng biệt từ từng vùng miền; thể hiện sự đa dạng trong phong tục, tập quán và ẩm thực. Mỗi khu vực của đất nước đều có những nét riêng biệt; tạo nên sự phong phú và đặc sắc cho không khí Tết cổ truyền.
Xem nhanh
Tết cổ truyền miền Bắc: Sự trang trọng và đoàn viên
Miền Bắc Việt Nam, nơi có thủ đô Hà Nội, là cái nôi của nền văn hóa Việt; nơi mà Tết Nguyên Đán được coi trọng nhất với những phong tục, tập quán lâu đời. Vào những ngày cận Tết, không khí nơi đây trở nên nhộn nhịp, rộn ràng với các phiên chợ Tết; người dân chuẩn bị đón xuân mới trong sự trang trọng và nghiêm túc.
Một trong những đặc trưng không thể thiếu trong Tết miền Bắc chính là mâm cỗ cúng tổ tiên. Mâm cỗ ngày Tết thường rất phong phú và đầy đủ với những món ăn thể hiện sự tôn kính với ông bà tổ tiên; như bánh chưng, bánh dày, giò chả, thịt đông, xôi gấc, dưa hành… Đây là những món ăn mang đậm giá trị văn hóa, không chỉ ngon miệng mà còn chứa đựng những ý nghĩa sâu sắc về sự đoàn viên, sum vầy và lòng hiếu thảo.
Ngoài ra, phong tục xông đất vào ngày Tết cũng là một nét đặc trưng của người Bắc. Người ta tin rằng, người xông đất đầu năm sẽ mang lại may mắn cho gia đình trong suốt năm mới. Người xông đất thường phải là người có tuổi hợp mệnh với gia chủ, và theo quan niệm dân gian; người xông đất phải là người có tính cách tốt, làm ăn phát đạt.
Tết cổ truyền miền Trung: Những nét đặc trưng không thể lẫn vào đâu
Miền Trung, với vùng đất dài và hẹp, có những ảnh hưởng sâu sắc từ các yếu tố lịch sử và địa lý. Mặc dù Tết miền Trung có sự tương đồng với Tết miền Bắc về việc thờ cúng tổ tiên; nhưng những phong tục, tập quán ở đây lại mang đậm sự giản dị, ấm cúng và thân thiện.
Một trong những nét đặc trưng nổi bật trong Tết miền Trung là mâm ngũ quả. Mâm ngũ quả miền Trung không chỉ đơn giản là các loại trái cây; mà còn mang một thông điệp ngụ ý về mong ước an lành, may mắn cho gia đình. Các loại quả thường thấy là dừa, mãng cầu, đu đủ, xoài, sung, thể hiện sự cầu mong sung túc, đủ đầy và may mắn.
Bánh Tét, món ăn đặc trưng của miền Trung, cũng không thể thiếu trong ngày Tết. Khác với bánh chưng của miền Bắc; bánh Tét của miền Trung có hình trụ dài, được làm từ gạo nếp, nhân đậu xanh và thịt mỡ, gói bằng lá chuối. Đây là món ăn không thể thiếu trong mâm cỗ Tết của người dân miền Trung; thể hiện sự sum vầy và hạnh phúc trong gia đình.
Ngoài ra, miền Trung cũng nổi tiếng với tục lệ “xông đất” như miền Bắc, nhưng người miền Trung thường chọn những người có tài ăn nói, vui vẻ để tạo không khí vui tươi, may mắn cho gia đình trong suốt năm mới.
Tết cổ truyền miền Nam: Sự phóng khoáng và hương vị miền nhiệt đới
Nét văn hóa Tết cổ truyền miền Nam
Tết ở miền Nam có một không khí khác biệt hoàn toàn so với miền Bắc và miền Trung. Là vùng đất chịu ảnh hưởng mạnh mẽ từ văn hóa phương Tây và các dân tộc anh em; Tết miền Nam mang đậm sự phóng khoáng, vui vẻ và cởi mở. Thời tiết nóng bức của miền Nam vào dịp Tết; cũng tạo nên những đặc trưng riêng trong phong tục đón Tết của người dân nơi đây.

Một trong những điều đặc biệt ở miền Nam chính là sự xuất hiện của cây mai vàng trong những ngày Tết. Người miền Nam tin rằng, cây mai vàng là biểu tượng của sự may mắn, thịnh vượng và hạnh phúc. Trong những ngày Tết, các gia đình miền Nam sẽ trưng bày một cây mai vàng trước cửa nhà hoặc trong phòng khách để cầu mong một năm mới phát đạt; công danh tài lộc.
Ẩm thực trong Tết cổ truyền miền Nam
Bánh Tết miền Nam cũng khác biệt so với miền Bắc và miền Trung. Bánh Tết miền Nam thường có hình tròn; làm từ gạo nếp, nhân dừa, đậu xanh, thịt mỡ, được gói bằng lá dừa tươi. Đây là món ăn mang đậm ảnh hưởng của văn hóa miền nhiệt đới, kết hợp với sự sáng tạo và phong phú trong cách chế biến.
Ngoài ra, người miền Nam rất chú trọng đến việc “mừng tuổi” trong dịp Tết. Lì xì (mừng tuổi) là một phong tục không thể thiếu, nhất là đối với trẻ em. Bao lì xì đỏ là biểu tượng của sự may mắn, thịnh vượng mà người lớn dành cho trẻ em. Món ăn đặc trưng khác trong Tết miền Nam là món thịt kho hột vịt, một món ăn không thể thiếu trong mâm cỗ Tết của mỗi gia đình.
Tết cổ truyền vùng cao: Sự hòa quyện giữa phong tục truyền thống và tín ngưỡng bản địa
Tết ở vùng cao miền Bắc không chỉ là dịp để người dân sum vầy bên gia đình; mà còn là cơ hội để thể hiện lòng kính trọng đối với tổ tiên và các thần linh. Đối với các dân tộc thiểu số như H’mong, Thái, Tày; Tết không chỉ diễn ra trong vài ngày, mà có thể kéo dài cả tuần lễ, với các lễ hội đặc sắc và nhiều nghi lễ tâm linh.

Điển hình là Tết của người H’mong, hay còn gọi là Tết “Cả”. Tết này diễn ra vào cuối tháng 11 và đầu tháng 12 theo lịch âm. Trong dịp Tết, người dân tổ chức các nghi lễ cúng thần linh, cầu cho một năm mới an lành, mùa màng bội thu. Các món ăn trong ngày Tết của người H’mong cũng rất đặc sắc; gồm những món chế biến từ thịt lợn, thịt gà, cùng các loại rau, củ, quả đặc trưng của vùng cao.
Nhìn chung, Tết ở vùng cao không chỉ là dịp để vui chơi; mà còn là thời gian để các dân tộc thiểu số thể hiện sự tôn kính với ông bà tổ tiên; cầu mong cho một năm mới hạnh phúc và thịnh vượng.
Mỗi vùng đất, mỗi dân tộc lại có những phong tục riêng biệt; nhưng tất cả đều chung một điểm đến là sự đoàn viên; yêu thương và cầu chúc cho một năm mới an lành, hạnh phúc; là dịp để mỗi người thể hiện lòng biết ơn, sự kính trọng với tổ tiên và những giá trị văn hóa dân tộc.