“Cô ấy đã sinh thành công 4 đứa trẻ, ai ngờ lần thứ 5 lại là lần cuối cùng…” – giọng người chồng ngắt quãng bên hiên gió lạnh. Sinh con tại nhà tưởng chừng là lựa chọn truyền thống, nhưng đằng sau đó là bi kịch khó ai ngờ, khi mà một sản phụ phải trả giá bằng chính mạng sống của mình.

Sinh con tại nhà: Nỗi sợ hãi và rủi ro khó lường

Trong đêm lạnh giá ở xã Mồ Sì San (huyện Phong Thổ, Lai Châu), chị Phùng Tả Mẩy đã sinh con tại nhà lần thứ 5. Bé trai khỏe mạnh chào đời, nhưng không may, chị Mẩy đã không thể sống để bế con lên. Sau khi sinh, nhau thai không bong ra và chảy máu quá nhiều. Hai giờ sau, chị đã gục xuống và tử vong ngay trên chiếc đệm rơm.

Cái chết của chị Mẩy để lại nỗi đau cho người thân, đặc biệt là với 5 đứa con nhỏ dại. Cái giá của lựa chọn sinh con tại nhà là mạng sống của một người mẹ, và chưa một lần đứa bé được bú mẹ.

Vì sao nhiều phụ nữ vẫn chọn sinh con tại nhà?

Ở Lai Châu, đặc biệt là trong cộng đồng người Mông, sinh con tại nhà là một phong tục lâu đời. Những người phụ nữ ở đây vẫn thường chọn cách sinh tại nhà, không đến trạm xá hay bệnh viện. Đối với họ, đây không chỉ là thói quen, mà là một phần của đời sống tinh thần, văn hóa.

Chị Lý Thị Số, một người phụ nữ người Mông chia sẻ: “Thời trước bố mẹ và ông bà vẫn tự đẻ ở nhà, đến lượt vợ chồng tôi cũng làm vậy, chẳng có gì phải ngại.”

Tuy nhiên, không phải ai cũng may mắn sinh nở an toàn tại nhà như chị Số. Những rủi ro về sức khỏe, đặc biệt là tử vong mẹ, thường xảy đến bất ngờ khi không có sự hỗ trợ của y tế.

Rào cản văn hóa và tâm lý trong việc sinh con tại nhà

Theo bà Lò Thị Thanh, y sĩ tại Trạm Y tế xã Mù Sang, nỗi xấu hổ là một trong những rào cản lớn nhất khi phụ nữ trong cộng đồng dân tộc Mông không muốn sinh con tại các cơ sở y tế. “Nhiều phụ nữ không muốn đến trạm xá vì họ e ngại bị người khác nhìn thấy cơ thể mình. Đây là điều vô cùng khó thay đổi.”

Cũng chính vì những phong tục này, mà tỷ lệ phụ nữ chọn sinh con tại nhà vẫn ở mức cao, dù cơ sở y tế đã phát triển.

Bà Lò Thị Thanh, y sĩ công tác tại Trạm y tế xã Mù Sang, đang thăm khám cho sản phụ (Ảnh: Phụ Nữ VN)

Hệ lụy của việc sinh con tại nhà và tỷ lệ tử vong cao

Theo UNFPA, tỷ lệ tử vong mẹ ở khu vực miền núi, đặc biệt là dân tộc thiểu số, cao gấp 2-3 lần mức trung bình quốc gia, do sinh con ở nhà mà không có sự hỗ trợ y tế. Cũng theo thống kê, người Mông có nguy cơ tử vong khi sinh cao gấp 4 lần so với các dân tộc khác.

Con số đáng báo động này không chỉ là số liệu khô khan, mà còn là những người mẹ ra đi trong sự lặng lẽ, để lại những đứa con chưa biết mùi sữa mẹ.

Những nỗ lực để giảm thiểu tử vong khi sinh con tại nhà

Nhằm giảm tỷ lệ tử vong mẹ và trẻ sơ sinh, các cán bộ y tế tại Lai Châu đã không ngừng nỗ lực tuyên truyền về sự nguy hiểm của việc sinh con tại nhà. Tuy nhiên, sự thay đổi nhận thức trong cộng đồng là điều không thể diễn ra trong một sớm một chiều.

Ông Nguyễn Thế Phong, Phó Giám đốc Sở Y tế Lai Châu cho biết: “Dù chúng tôi đã phối hợp với trưởng bản, già làng để tuyên truyền nhưng nhiều người vẫn giữ thói quen sinh con tại nhà vì không hiểu hết những rủi ro liên quan.”

Việc sinh con ở nhà có thể dễ dàng trở thành lựa chọn sai lầm nếu không nhận thức đầy đủ về nguy cơ và các rủi ro đối với sức khỏe bà mẹ và trẻ em. Chính vì vậy, ngoài việc tăng cường các cơ sở y tế và đội ngũ nhân viên y tế, việc thay đổi nhận thức cộng đồng là yếu tố quyết định.

Bộ Y tế cũng đã triển khai các chương trình nghiên cứu và cải thiện chính sách chăm sóc sức khỏe bà mẹ và trẻ em, đặc biệt là ở các vùng dân tộc thiểu số. Từ đó, hy vọng sẽ hạn chế được những ca tử vong thương tâm từ quyết định sinh con ở nhà.

Sinh con tại nhà không phải là lựa chọn an toàn trong thời đại y tế phát triển. Mỗi mạng sống là vô giá, và những bi kịch từ phong tục lâu đời có thể hoàn toàn tránh được nếu chúng ta thay đổi nhận thức và hành động ngay từ bây giờ.

Theo: Phụ Nữ Việt Nam