Kính già – yêu trẻ không chỉ là một lời răn dạy xưa cũ, mà là tinh thần cốt lõi làm nên bản sắc văn hóa Việt Nam qua bao thế hệ. Trong mỗi cái cúi đầu chào người lớn, trong ánh mắt ân cần dành cho em thơ, ta thấy ánh lên đạo lý làm người giản dị mà sâu xa. Giữa cuộc sống hiện đại đầy biến động, việc giữ gìn và truyền lại những phép tắc truyền thống ấy không chỉ là trách nhiệm, mà còn là cách mỗi chúng ta gìn giữ hồn cốt dân tộc trong từng hành động nhỏ.

Kính già – Yêu trẻ – Khi đạo lý không chỉ là lời nói

Giữa dòng đời hiện đại; nơi nhịp sống cuốn con người vào công nghệ, tiện nghi và những bận rộn thường nhật, có đôi khi ta giật mình tự hỏi: Liệu những lời răn dạy của cha ông như “kính già yêu trẻ” có còn chỗ đứng trong đời sống hôm nay? Câu trả lời không nằm ở lý thuyết giáo dục, cũng không chỉ có trong sách vở; mà hiện diện ngay trong từng ánh mắt, lời chào, hành động ứng xử thường ngày của con trẻ.

“Kính già yêu trẻ” không chỉ là một nguyên tắc đạo đức; mà còn là biểu hiện sinh động của phép tắc trong văn hóa truyền thống Việt Nam. Từ trong gia đình, học đường đến xã hội; giá trị này cần được khơi dậy, vun đắp và truyền lại bằng tình yêu thương, bằng gương sáng, và trên hết; bằng trách nhiệm giữa các thế hệ.

Phép tắc gia đình – Nơi gieo mầm nhân cách

Gia đình chính là nơi đầu tiên dạy trẻ “kính già yêu trẻ” thông qua việc ứng xử giữa các thế hệ.
Gia đình chính là nơi đầu tiên dạy trẻ “kính già yêu trẻ” thông qua việc ứng xử giữa các thế hệ. (Ảnh: Minh họa)

Tôi vẫn còn nhớ như in những ngày thơ bé bên bà nội. Mỗi chiều, khi ánh nắng xiên qua hiên nhà, bà thường vừa lần tràng hạt; vừa dạy tôi những điều giản dị: “Gặp người lớn phải khoanh tay cúi chào, thấy cụ già mỏi mệt thì đỡ tay dắt qua đường. Thấy em nhỏ ngã thì con phải chạy lại đỡ. Làm người phải có cái tâm, con ạ.”

Bà không biết đến thuật ngữ “giáo dục đạo đức”; nhưng từng lời dạy, từng hành vi bà làm lại chính là bài học sống động nhất về lòng tôn trọng, về tình yêu thương; cốt lõi của phép tắc văn hóa truyền thống.

Gia đình chính là nơi đầu tiên dạy trẻ “kính già yêu trẻ” thông qua việc ứng xử giữa các thế hệ. Khi con trẻ thấy cha mẹ lễ phép với ông bà; biết nói lời cảm ơn, xin lỗi đúng lúc, biết nhường ghế, đỡ tay, hỏi han người lớn tuổi… thì đó đã là một lớp học đạo lý thầm lặng nhưng vô cùng hiệu quả.

Kính già – Yêu trẻ là cột trụ đạo lý: Truyền thống việt

Văn hóa Việt Nam từ ngàn đời nay luôn lấy nhân nghĩa làm gốc. Trong đó, tinh thần “kính già yêu trẻ” là một trong những phép tắc ứng xử sâu sắc nhất, gắn liền với triết lý sống “uống nước nhớ nguồn”, “ăn quả nhớ kẻ trồng cây”.

Trong kho tàng ca dao – tục ngữ, ông cha ta đã gửi gắm biết bao lời nhắn nhủ đậm tính giáo dục:

“Kính già, già để tuổi cho Yêu trẻ, trẻ để nhà lo mai sau.”

Hay:

“Trẻ cậy cha, già cậy con.”

Đây không chỉ là lời răn dạy; mà còn là sự thể hiện trách nhiệm nối dài giữa các thế hệ; khi người lớn tuổi được tôn kính; khi trẻ em được chở che, xã hội sẽ hình thành một kết cấu nhân văn và bền vững.

Thực trạng đáng lo ngại trong đời sống hiện đại

Tuy nhiên, trong guồng quay xã hội hiện nay; không ít giá trị văn hóa truyền thống đang bị lu mờ. Trẻ nhỏ, nếu không được rèn luyện từ sớm, dễ có xu hướng thiếu quan tâm đến người lớn tuổi hoặc không biết cách thể hiện sự lễ phép. Tình trạng trẻ không biết chào hỏi; không nhường nhịn em nhỏ, thậm chí vô cảm trước người già đang ngày một rõ rệt trong không gian đô thị hiện đại.

Có lần, tôi đi xe buýt và thấy một cụ bà lưng còng bước lên. Trong số gần chục em học sinh đang ngồi, không một em nào đứng dậy. Chỉ đến khi bác tài nhắc lớn: “Ai nhường ghế cho bà đi!”; một em mới lúng túng đứng lên. Tôi chợt nghĩ; nếu các em được dạy từ bé rằng kính già là điều bình thường, thì chắc hẳn hành động ấy sẽ đến từ trái tim, chứ không cần ai nhắc nhở.

Giải pháp: Dạy trẻ bằng gương sáng và hành động nhỏ

Trong gia đình:

  • Bố mẹ cần làm gương trong cách cư xử với ông bà, hàng xóm, người lớn tuổi.
  • Khuyến khích trẻ tham gia công việc chăm sóc ông bà – như lấy nước, đấm lưng, hỏi thăm sức khỏe.
  • Dạy con những câu ca dao, tục ngữ về kính già yêu trẻ, kể chuyện xưa tích cũ để khơi gợi tình cảm và lý trí.

Trong nhà trường:

  • Kết hợp giảng dạy môn đạo đức với hoạt động trải nghiệm; đến viện dưỡng lão, giao lưu với người cao tuổi, trò chơi nhập vai…
  • Tổ chức “Ngày kính già – yêu trẻ” để các em thể hiện sự tri ân và yêu thương qua hành động.

Trong cộng đồng:

  • Tôn vinh những hành vi đẹp: Trẻ lễ phép, nhường ghế, giúp người già, chăm sóc em nhỏ.
  • Truyền thông, mạng xã hội cần lan tỏa những câu chuyện nhân văn thay vì chỉ phản ánh tiêu cực.

Khơi lại lời ru xưa – Để đạo lý mãi trong tim trẻ

Hãy gieo vào lòng con trẻ một lời ru giản dị; để khi lớn lên, mỗi bước chân của các em đều có ánh sáng của đạo lý dẫn đường:

“Ra đường gặp bác gặp cô,
Khoanh tay cúi chào cho đúng người ngoan.
Nhường ghế cho trẻ, cho già,
Mai sau khôn lớn nết nhà còn lưu.”

Dạy trẻ kính già yêu trẻ không phải là giữ gìn nghi thức hình thức. Đó là cách để bảo tồn đạo lý Việt, để mỗi đứa trẻ hiểu rằng; tôn trọng quá khứ và yêu thương tương lai chính là nền móng của một con người trưởng thành và một dân tộc nhân văn.

Giá trị kính già yêu trẻ là viên ngọc quý trong kho báu văn hóa truyền thống Việt Nam. Khi mỗi đứa trẻ biết cúi đầu chào người lớn, biết đỡ cụ bà qua đường; biết sẻ miếng bánh với em thơ; đó là lúc đạo lý Việt Nam được tiếp nối một cách chân thực nhất.

Hãy bắt đầu từ hôm nay, từ chính mái ấm nhỏ của mình; để ngọn lửa đạo lý ấy không bao giờ tắt trong tâm hồn thế hệ tương lai.

Nguồn: Sưu Tầm