Trong quá khứ, giáo dục gia đình đóng vai trò quan trọng trong việc hình thành nhân cách con người. Tinh thần “kính trên nhường dưới” là nguyên tắc vàng trong cách ứng xử của con cháu với ông bà, cha mẹ.

Khi xưa mỗi khi có đồ ăn ngon, người lớn thường dạy con trẻ cách biết chia sẻ, dành phần ngon nhất cho ông bà, cha mẹ trước. Đây không chỉ là một hành động thể hiện sự tôn kính mà còn giúp trẻ học được lòng vị tha ngay từ nhỏ.

Ví dụ, nếu trong nhà chỉ có một con gà, cha mẹ luôn chặt phần đùi ngon nhất để mang biếu ông bà. Điều này giúp trẻ hiểu rằng, trong cuộc sống, việc quan tâm đến người khác và chia sẻ là điều quan trọng. Sự giáo dục này tạo nên một thế hệ sống với tinh thần biết ơn, biết cho đi trước khi mong nhận lại điều gì đó.

Giáo dục gia đình ngày nay – chủ nghĩa cá nhân lên ngôi

Tuy nhiên, khi xã hội thay đổi, cách giáo dục con cái cũng dần biến đổi. Ngày nay, không ít gia đình lại làm điều ngược lại: Phần ngon nhất không còn dành cho ông bà, mà lại ưu tiên cho con trẻ. Trẻ nhỏ được đặt làm trung tâm của mọi thứ, nhận được sự nuông chiều từ khi còn bé; điều này dần dần hình thành một thế hệ trẻ có xu hướng ích kỷ hơn, chỉ biết nhận mà không biết cho đi.

Bởi ngay từ nhỏ, trẻ đã quen với việc trở thành “rốn của vũ trụ”, luôn được ưu tiên và đáp ứng mọi nhu cầu. Dần dần, điều này ảnh hưởng đến tư duy và thói quen của chúng. Khi lớn lên, chúng ít quan tâm đến cảm xúc của người khác, không hiểu được giá trị của sự sẻ chia và lòng biết ơn.

Ngày nay nhiều trẻ nhỏ được đặt làm trung tâm của mọi thứ, nhận được sự nuông chiều từ khi còn bé,điều này dần dần hình thành một thế hệ trẻ có xu hướng ích kỷ hơn, chỉ biết nhận mà không biết cho đi (Ảnh: lifestyle.znews.vn)

Nguyên nhân của sự thay đổi

Sự thay đổi trong cách giáo dục gia đình có thể bắt nguồn từ nhiều nguyên nhân:

Tác động của nền kinh tế và xã hội

Khi nền kinh tế phát triển, đời sống vật chất được nâng cao, nhiều bậc cha mẹ có xu hướng chiều chuộng con cái hơn. Trước đây, các gia đình đông con, việc nuôi dạy con gặp nhiều khó khăn; cha mẹ không có điều kiện để quá nuông chiều một đứa trẻ. Nhưng ngày nay, khi số lượng con cái trong gia đình ít hơn, cha mẹ có điều kiện kinh tế tốt hơn, họ thường đặt con cái lên hàng đầu và đáp ứng mọi nhu cầu của chúng mà không đặt ra giới hạn.

Tư duy “muốn con hơn người”

Nhiều phụ huynh ngày nay không muốn con mình bị thiệt thòi so với bạn bè cùng trang lứa. Họ lo lắng rằng nếu con mình không được hưởng những điều tốt nhất, chúng sẽ thua kém người khác; điều này dẫn đến việc cha mẹ sẵn sàng hy sinh lợi ích của mình và cả những giá trị giáo dục truyền thống để con cái có cuộc sống sung túc hơn.

Sự phát triển của chủ nghĩa cá nhân

Sự phát triển của xã hội hiện đại cùng với lối sống phương tây; đã ảnh hưởng đến quan niệm về gia đình và trách nhiệm đối với thế hệ trước. Ngày xưa, nhiều thế hệ cùng sống chung dưới một mái nhà (tứ đại đồng đường, tam đại đồng đường); nhưng ngày nay, xu hướng sống riêng ngày càng phổ biến. Khi con cái trưởng thành, chúng có xu hướng rời xa cha mẹ, xây dựng cuộc sống độc lập, thậm chí có thể không còn quan tâm nhiều đến cha mẹ già.

Tại nhật bản, nhiều người trẻ khi đạt khoảng 30 tuổi đã không còn quan tâm đến cha mẹ. Tình trạng này cũng đang dần xuất hiện tại việt nam; khi mà sự gắn kết giữa các thế hệ trong gia đình ngày càng trở nên lỏng lẻo.

Hệ lụy của sự thay đổi trong giáo dục

Giảm tính kết nối gia đình

Trẻ em lớn lên trong môi trường chỉ biết nhận; mà không biết cho đi sẽ gặp khó khăn trong việc xây dựng các mối quan hệ bền vững. Khi trưởng thành, chúng có xu hướng xa rời cha mẹ; ít quan tâm đến gia đình. Điều này dẫn đến sự rạn nứt trong quan hệ giữa các thế hệ.

Gia tăng chủ nghĩa cá nhân và ích kỷ

Khi trẻ được dạy rằng chúng là trung tâm của mọi thứ; chúng sẽ khó lòng chấp nhận việc chia sẻ lợi ích với người khác. Trong xã hội, điều này có thể dẫn đến sự gia tăng tranh chấp, mâu thuẫn; thậm chí kiện tụng giữa anh chị em trong gia đình chỉ vì quyền lợi cá nhân.

Giáo dục gia đình – Mất dần truyền thống tốt đẹp

Những giá trị truyền thống như lòng hiếu thảo; sự biết ơn và tinh thần vị tha dần bị mai một. Khi không còn duy trì những bài học giáo dục đạo đức từ nhỏ; thế hệ trẻ có thể sẽ không hiểu được ý nghĩa của việc “cho đi để nhận lại”. Sự gắn kết gia đình không còn chặt chẽ như trước, thậm chí cha mẹ già có thể bị đẩy vào viện dưỡng lão thay vì được con cái chăm sóc.

Giải pháp để duy trì giáo dục gia đình đúng đắn

Dạy trẻ về sự sẻ chia ngay từ nhỏ

Cha mẹ nên giáo dục con cái về tinh thần vị tha bằng cách hướng dẫn chúng biết quan tâm đến người khác. Khi có đồ ăn ngon, hãy dạy trẻ biết mời ông bà, cha mẹ trước. Khi trẻ nhận được quà, hãy khuyến khích chúng chia sẻ với anh chị em hoặc bạn bè.

Giáo dục gia đình – Giữ gìn các giá trị truyền thống

Các gia đình nên cố gắng duy trì những truyền thống tốt đẹp, tổ chức những bữa cơm gia đình quây quần; tôn trọng người lớn tuổi và giáo dục con cái về tầm quan trọng của sự gắn kết gia đình.

Xây dựng tinh thần trách nhiệm

Cha mẹ không nên quá nuông chiều con cái mà quên đi việc dạy chúng về trách nhiệm. Khi trẻ làm sai, cần uốn nắn kịp thời thay vì bao bọc. Dạy trẻ hiểu rằng, cuộc sống không chỉ là nhận mà còn là biết cho đi.

Giáo dục gia đình – Tạo ra môi trường gia đình gắn kết

Duy trì những buổi trò chuyện, cùng nhau chia sẻ về cuộc sống; giải quyết các vấn đề gia đình một cách cởi mở. Khi trẻ cảm nhận được sự ấm áp và giá trị của gia đình; chúng sẽ hình thành thói quen quan tâm và có trách nhiệm hơn với những người thân yêu.

Giáo dục gia đình đóng vai trò quyết định trong việc hình thành nhân cách trẻ nhỏ. Việc dạy trẻ tinh thần vị tha, biết quan tâm đến người khác không chỉ giúp chúng trở thành người tốt; mà còn góp phần xây dựng một xã hội văn minh và gắn kết hơn. Hãy bắt đầu từ những điều nhỏ nhất để tạo nên những giá trị bền vững cho tương lai.