Trong bối cảnh đô thị hóa nhanh chóng, khu dân cư hiện đại không chỉ cần hạ tầng tốt, mà còn cần một thứ không nhìn thấy – đó là văn hóa ứng xử giữa người với người. Từ việc chào hỏi nhau buổi sáng, đến chuyện nhỏ như tiếng bước chân trên cầu thang, mọi hành vi đều đang góp phần định nghĩa mức độ văn minh của một cộng đồng.

Ứng xử nơi công cộng: Nhỏ mà không nhỏ

Có một nghịch lý: càng ở nơi hiện đại, người ta càng dễ quên những phép tắc cơ bản. Trong các chung cư cao tầng hay khu phố mới, dễ bắt gặp cảnh người lớn nói chuyện oang oang giữa hành lang; trẻ con chơi đùa ném bóng thình thịch khắp tầng, chó mèo chạy rông không rọ mõm. Thậm chí, không ít người coi khu vực công cộng như “nhà mình” – phơi đồ, đặt xe, xả rác không đúng chỗ.

Một cư dân sống tại một khu đô thị mới ở quận Hoàng Mai (Hà Nội) chia sẻ: “Chúng tôi từng có hàng loạt cuộc họp chỉ để thỏa thuận việc bật tắt đèn hành lang và thời gian mở nhạc tập thể dục buổi sáng. Vì không ai chịu ai, cuối cùng ban quản lý phải ra quy định giờ cụ thể và dán bảng khắp nơi”.

Câu chuyện này không lạ. Nó phản ánh một điều: thiếu ý thức cộng đồng đang khiến những tiện ích chung trở thành điểm nóng xung đột.

Tình trạng chó thả rông trong khu dân cư tiềm ẩn nhiều nguy hiểm (Ảnh: internet)

Những “drama” hàng xóm – tưởng nhỏ mà hóa lớn

Không ít người từng nghe hoặc chứng kiến những vụ cãi vã giữa hàng xóm chỉ vì… chiếc chổi, cái điều hòa, hay cây cảnh thò sang ban công nhà bên cạnh. Nghe thì buồn cười, nhưng hậu quả thì rất thật – mối quan hệ láng giềng rạn nứt, căng thẳng âm ỉ, thậm chí có nơi xảy ra xô xát.

Chị H. (Cầu Giấy) kể: “Nhà hàng xóm của tôi nuôi hai con chó lớn, thường xuyên sủa đêm và phóng uế bừa bãi. Nhắc thì họ bảo ‘chó nó thế, làm gì được’. Chúng tôi góp ý nhẹ nhàng vài lần không xong, đến khi phản ánh lên ban quản lý thì họ quay sang nói chúng tôi ‘ích kỷ, không sống nổi với ai’. Giờ mỗi lần ra thang máy chạm mặt là ai nấy quay đi chỗ khác.”

Rõ ràng, nguyên nhân sâu xa không chỉ nằm ở hành vi, mà nằm ở chỗ thiếu đối thoại thẳng thắn và thiếu tinh thần cầu thị. Người ta dễ tự ái, hơn là cùng tìm giải pháp.

“Sống gần mà không gắn” – một hệ lụy của thời hiện đại

Sự lạnh lùng trong các khu dân cư hiện đại không chỉ đến từ thói quen sống khép kín, mà còn vì nỗi sợ… rắc rối. Nhiều người chọn cách im lặng khi hàng xóm gây ồn, vì “nói ra lại thành phức tạp”. Lâu dần, ai cũng “kệ”, tạo nên một cộng đồng sống cạnh nhau mà không hề biết nhau.

Điều này dẫn đến hệ quả lớn hơn: khi có sự cố xảy ra (mất điện, hỏa hoạn, tai nạn…), sự hỗ trợ giữa hàng xóm gần như không tồn tại. Không ít vụ cháy chung cư từng khiến dư luận xót xa vì có người mắc kẹt hàng giờ mà không ai hay biết. Đơn giản vì chẳng ai để ý người sống bên kia tường là ai.

Không thể phủ nhận rằng công nghệ; mạng xã hội và lối sống nhanh đã làm thay đổi thói quen giao tiếp. Nhưng nếu ai cũng chọn cách sống biệt lập, thì cuối cùng chính chúng ta là người chịu thiệt. Bởi không ai có thể sống an toàn, hạnh phúc giữa một cộng đồng vô cảm.

Gieo ứng xử – gặt cộng đồng văn minh

Xây dựng văn hóa ứng xử trong khu dân cư không phải là điều quá khó. Đôi khi, chỉ cần bắt đầu từ những hành động nhỏ:

– Mỉm cười chào nhau khi gặp mặt.
– Nhẹ nhàng nhắc nhở thay vì quát tháo hay nói xấu sau lưng.
– Giữ gìn vệ sinh và trật tự nơi công cộng.
– Dạy con trẻ tôn trọng không gian chung.
– Chủ động hòa giải nếu có mâu thuẫn, thay vì để âm ỉ kéo dài.

Nhiều khu dân cư hiện nay đã làm rất tốt điều này. Một số nơi lập nhóm chat chung để cập nhật thông tin; nhờ giữ đồ, hay thậm chí mượn nhau… gói mắm. Một số ban quản lý tổ chức “Ngày hội cư dân”, để mọi người gặp gỡ, hiểu nhau hơn. Những điều tưởng chừng nhỏ nhặt ấy lại là chất keo kết nối cộng đồng.

Một số ban quản lý tổ chức “Ngày hội cư dân”, để mọi người gặp gỡ, hiểu nhau hơn (Ảnh: Internet)

Sống trong một khu dân cư văn minh không chỉ là sống ở một nơi đẹp mà là sống giữa những con người biết tôn trọng lẫn nhau. Văn hóa ứng xử không tự nhiên mà có. Nó được hình thành từ từng hành vi, lời nói, thái độ mỗi ngày.

Chúng ta không thể chọn hàng xóm, nhưng có thể chọn cách cư xử. Và đôi khi, chỉ một lời chào; một nụ cười cũng đủ khiến cuộc sống trong khu dân cư trở nên nhẹ nhàng, ấm áp hơn rất nhiều.