Cây diệp hạ châu từ lâu đã được ví như “thần dược” cho lá gan. Không chỉ giúp thanh nhiệt, giải độc; loại cây nhỏ bé mọc hoang dã ven đường này còn mang lại nhiều lợi ích quý giá cho sức khỏe con người. Giữa bối cảnh các bệnh lý về gan ngày càng phổ biến; việc tìm về các bài thuốc Nam có nguồn gốc tự nhiên như diệp hạ châu là một xu hướng sống lành mạnh và khoa học.
- Cây vòi voi – Thảo dược bình dân với công dụng bất ngờ
- Bánh mì ông Tròn – Từ hương vị đến tấm lòng
- Đặc sản lạ trong mâm cỗ Thái Bình – Ai ăn rồi cũng xin mang về
Xem nhanh
Diệp hạ châu là cây gì?
Cây diệp hạ châu còn được gọi bằng nhiều tên dân gian như chó đẻ răng cưa, lão nha châu; trân châu thảo, tên khoa học là Phyllanthus urinaria, thuộc họ Thầu dầu (Euphorbiaceae).
Cây thường mọc hoang ở khắp nơi tại nước ta, đặc biệt tại các vùng quê, bờ ruộng, vườn hoang. Diệp hạ châu là loại cỏ nhỏ, cao từ 20 – 60 cm, thân màu đỏ hoặc xanh, phân nhiều nhánh. Lá mọc so le, có hình dạng giống lá me. Đặc biệt; quả mọc thành chùm dưới lá – Đặc điểm nổi bật khiến dân gian gọi là “diệp hạ châu” (lá rủ xuống có châu, tức quả nhỏ nằm dưới lá).
Giá trị y học của cây diệp hạ châu
Từ xa xưa, cây diệp hạ châu đã được sử dụng trong các bài thuốc dân gian; đặc biệt là điều trị các bệnh về gan. Theo y học cổ truyền, diệp hạ châu có vị đắng; tính mát, quy vào kinh can, có tác dụng thanh nhiệt, giải độc, lợi tiểu, tiêu viêm.
Trong khi đó, y học hiện đại cũng chứng minh rằng, cây chứa nhiều hoạt chất có lợi như:
- Phyllanthin, hypophyllanthin: Có tác dụng bảo vệ gan, ức chế virus viêm gan B.
- Flavonoid, lignan, tannin: Chống oxy hóa, kháng khuẩn, chống viêm.
- Alkaloid: Giúp lợi mật, giảm đau và điều hòa chức năng gan.
Chính nhờ các hoạt chất quý này, diệp hạ châu được xem như một vị thuốc hỗ trợ hữu hiệu trong điều trị các bệnh về gan; viêm gan virus, vàng da, mụn nhọt, nóng trong.
Công dụng nổi bật của cây diệp hạ châu
Bảo vệ và hỗ trợ điều trị bệnh gan
Diệp hạ châu nổi tiếng nhất với khả năng hỗ trợ điều trị các bệnh về gan như viêm gan B, viêm gan C, gan nhiễm mỡ, xơ gan, vàng da. Một số nghiên cứu đã cho thấy hoạt chất phyllanthin trong cây có thể ức chế sự phát triển của virus viêm gan B bằng cách làm giảm men gan (ALT, AST), cải thiện chức năng gan.
Thanh nhiệt, giải độc
Với tính mát, diệp hạ châu giúp thanh lọc cơ thể, giảm nóng trong, làm mát gan – Nguyên nhân chính gây nổi mụn, nhiệt miệng, táo bón. Người hay uống bia rượu, ăn đồ nóng nên dùng nước diệp hạ châu để giải độc gan và hạn chế ảnh hưởng xấu đến sức khỏe.
Tăng cường hệ miễn dịch
Các hoạt chất flavonoid trong diệp hạ châu giúp cơ thể chống lại gốc tự do – Tác nhân gây lão hóa và nhiều bệnh lý. Đồng thời, cây còn giúp tăng cường sức đề kháng, ngăn ngừa cảm cúm, sốt virus.
Hỗ trợ tiêu hóa
Diệp hạ châu còn giúp kích thích tiết mật, tăng cường tiêu hóa, ngăn ngừa đầy hơi, khó tiêu. Nhờ tính lợi tiểu, cây cũng giúp bài tiết độc tố qua nước tiểu hiệu quả.
Một số bài thuốc dân gian từ diệp hạ châu
- Giải nhiệt, mát gan: Dùng 20g diệp hạ châu tươi, rửa sạch, đun với 500ml nước uống hàng ngày.
- Hỗ trợ điều trị mụn nhọt, mẩn ngứa: Dùng lá tươi giã nát, đắp lên vùng bị viêm. Kết hợp uống nước sắc diệp hạ châu để giải độc từ bên trong.
- Điều trị tiêu chảy nhẹ: Sắc 10g lá khô với nước uống, ngày 2 lần.
- Bài thuốc tiêu độc, giảm sưng đau: Lấy một nắm diệp hạ châu, giã hoặc nghiền nát cùng một ít muối, vắt lấy nước để uống. Bã thuốc dùng đắp trực tiếp lên vết sưng đau. Bài thuốc này có tác dụng tiêu độc, trị nhọt độc, làm giảm sưng viêm.
- Thanh can, lợi mật, hỗ trợ điều trị viêm gan: Diệp hạ châu 24g, chi tử 8g, nhân trần 12g, hạ khô thảo 12g, sài hồ 12g. Sắc thuốc uống trong ngày, dùng liên tục 3 tháng để hỗ trợ điều trị viêm gan virus B
- Thông huyết, tiêu ứ, giảm đau: Lá diệp hạ châu giã nhỏ, trộn với ít vôi tôi, đắp trực tiếp lên vết thương hở. Dùng để cầm máu và làm lành nhanh chóng các vết trầy xước, chảy máu ngoài da.
- Hỗ trợ điều trị sốt rét: Lá diệp hạ châu 8g, ô mai 4g, thường sơn 12g, dây gân 10g, dây cóc 4g, dạ giao đằng 10g, thảo quả 10g, lá mãng cầu tươi và binh lang mỗi vị 4g. Sắc uống trước cơn sốt rét khoảng 2 giờ. Có tác dụng giảm triệu chứng và hỗ trợ điều trị sốt rét.
Lưu ý khi sử dụng diệp hạ châu
Mặc dù là vị thuốc lành tính, nhưng khi sử dụng diệp hạ châu cũng cần thận trọng:
- Không dùng lâu dài liên tục: Dùng kéo dài có thể gây mỏi cơ, giảm huyết áp, ảnh hưởng sinh lý nam.
- Phụ nữ mang thai và cho con bú nên tham khảo ý kiến thầy thuốc.
- Người thể hàn, huyết áp thấp nên hạn chế dùng.
- Không tự ý dùng thay thuốc điều trị viêm gan B mãn tính mà không có chỉ định.
- Sử dụng đúng liều, đúng cách sẽ giúp diệp hạ châu phát huy tối đa hiệu quả.
Diệp hạ châu trong cuộc sống hiện đại
Ngày nay, diệp hạ châu không chỉ còn là cây mọc hoang dại. Nhận thấy giá trị dược liệu quý, nhiều gia đình đã trồng loại cây này trong vườn nhà như một “nhà thuốc mini”. Trên thị trường cũng xuất hiện nhiều sản phẩm từ cây diệp hạ châu như trà thảo dược; viên nang, cao lỏng… giúp tiện lợi hơn trong việc sử dụng.
Xu hướng quay về với thiên nhiên, dùng thảo dược sạch; lành tính đang ngày càng phổ biến, và diệp hạ châu là một minh chứng tiêu biểu.
Diệp hạ châu – Từ một loại cây mọc hoang ven đường, nay đã khẳng định vị trí quan trọng trong kho tàng y học cổ truyền và hiện đại. Không chỉ giúp bảo vệ gan, giải độc cơ thể, mà còn góp phần nâng cao sức khỏe toàn diện, loại cây nhỏ bé này chính là minh chứng sống động cho giá trị của cây thuốc Nam trong đời sống hiện đại.