Camera phạt nguội: Vì sao một trụ gánh nhiều mắt thần?

Camera phạt nguội không còn xa lạ trên đường phố; ít ai biết vì sao một trụ tín hiệu lại gánh nhiều “mắt thần” khác nhau. Đằng sau đó là câu chuyện về quản lý đô thị, an ninh và cuộc chạy đua công nghệ

Xem nhanh

Khi một trụ giao thông trở thành “trạm thu dữ liệu” đa nhiệm

Tại các ngã tư lớn ở Hà Nội, TP.HCM hay Đà Nẵng, không khó để bắt gặp hình ảnh một cột đèn tín hiệu “gánh” đến ba; bốn; thậm chí năm chiếc camera. Trong đó; nổi bật nhất là camera phạt nguội – Thiết bị được coi là “mắt thần” giúp lực lượng chức năng xử lý vi phạm giao thông. Tuy nhiên; bên cạnh nó còn nhiều loại camera khác phục vụ những nhiệm vụ không kém phần quan trọng.

Việc nhiều camera cùng gắn trên một cột khiến nhiều người dân thắc mắc: Vì sao không tích hợp vào một thiết bị duy nhất? Có phải đây là sự lãng phí hay là giải pháp cần thiết trong quản lý giao thông đô thị hiện đại?

Camera phạt nguội – “Người ghi sổ thầm lặng” của giao thông đô thị

Camera phạt nguội là thiết bị chuyên ghi lại các hành vi vi phạm giao thông như vượt đèn đỏ, đi sai làn, dừng đỗ sai quy định hoặc chạy quá tốc độ. Dữ liệu từ các camera này được truyền về trung tâm điều hành để phân tích; đối chiếu và lập biên bản xử phạt người vi phạm.

Không giống như các camera thông thường chỉ quan sát hình ảnh; camera phạt nguội được tích hợp công nghệ cao như radar đo tốc độ; cảm biến ánh sáng để hoạt động tốt cả ngày lẫn đêm; công nghệ nhận diện biển số (LPR – License Plate Recognition) với độ chính xác cao.

Tại Việt Nam; hàng loạt tuyến đường đã được trang bị hệ thống camera phạt nguội như quốc lộ 1A, cao tốc Hà Nội – Hải Phòng; đường Võ Văn Kiệt (TP.HCM)… giúp giảm thiểu hành vi vi phạm và nâng cao ý thức người tham gia giao thông.

Một trụ – nhiều nhiệm vụ: Không chỉ để “phạt nguội”

Camera phạt nguội chỉ là một trong những loại thiết bị được gắn trên cột tín hiệu giao thông. Cùng chia sẻ không gian với nó là các loại camera có nhiệm vụ khác nhau:

Camera phân làn: Giám sát xe di chuyển đúng làn quy định, thường lắp ở tuyến đường có từ ba làn trở lên.

Camera theo dõi điểm ngập: Thuộc quyền quản lý của công ty thoát nước đô thị; giúp theo dõi mực nước trong mùa mưa để phát cảnh báo sớm.

Camera truyền hình giao thông: Do các đài phát thanh truyền hình (như VOV Giao thông) lắp đặt nhằm truyền trực tiếp tình hình giao thông cho người dân.

Camera an ninh đặc thù: Một số tuyến đường được cơ quan chức năng như Cục Cảnh sát bảo vệ lắp đặt để phục vụ dẫn đoàn Nhà nước, khách quốc tế hoặc các sự kiện lớn.

Việc nhiều cơ quan cùng cần thu thập dữ liệu hình ảnh nhưng thiếu sự liên thông về hệ thống khiến mỗi đơn vị phải “tự thân vận động”; gắn thêm thiết bị phục vụ nhiệm vụ riêng. Đây là lý do vì sao một cột đèn tín hiệu lại có nhiều camera cùng hoạt động song song.

Không phải lãng phí – Đó là “di sản” phát triển nhiều giai đoạn

Quá trình đô thị hóa và hiện đại hóa giao thông ở Việt Nam trải qua nhiều giai đoạn, với ngân sách và mục tiêu riêng biệt. Một số hệ thống camera phạt nguội được đầu tư từ đầu những năm 2010, trong khi camera phân làn hay giám sát ngập được bổ sung sau đó. Thiếu một quy hoạch tổng thể dẫn tới tình trạng mỗi đơn vị gắn thiết bị riêng, dẫn tới chồng chéo.

Ngoài ra, công nghệ phát triển nhanh khiến thiết bị mới ra đời có thể tích hợp nhiều chức năng. Tuy nhiên, chi phí thay thế toàn bộ hệ thống cũ để chuyển sang camera “tất cả trong một” là rất lớn, chưa kể yêu cầu đồng bộ phần mềm, giao diện điều hành và bảo trì.

Thực tế cho thấy; tại những điểm giao cắt mới hoặc tuyến đường đang thử nghiệm mô hình “đô thị thông minh”; các trụ tín hiệu thường chỉ cần 1–2 camera là đủ; nhờ tích hợp công nghệ AI; xử lý tại biên (edge computing), nhận diện vật thể và biển số ngay tại chỗ.

Xu hướng tương lai: Smart Pole và quản lý dữ liệu tập trung

Trên thế giới ;nhiều thành phố lớn đã triển khai mô hình trụ thông minh (Smart Pole); tích hợp camera phạt nguội, cảm biến môi trường; đèn chiếu sáng thông minh, trạm phát Wi-Fi công cộng và thậm chí cả bộ sạc xe điện. Tại Việt Nam; các doanh nghiệp công nghệ chiếu sáng cũng bắt đầu sản xuất và thử nghiệm trụ đèn thông minh tại các đô thị lớn như Hà Nội, TP.HCM, Bình Dương.

Việc gom tất cả dữ liệu về một trung tâm điều hành thông minh không chỉ tiết kiệm chi phí bảo trì, mà còn giúp các đơn vị chức năng phối hợp hiệu quả hơn; từ quản lý giao thông đến phòng chống tội phạm; xử lý thiên tai đô thị.

Cần khung pháp lý bảo vệ quyền riêng tư

Tuy nhiên, cùng với việc sử dụng camera phạt nguội và thiết bị giám sát; cần một khung pháp lý rõ ràng để bảo vệ dữ liệu cá nhân. Nghị định 13/2023/NĐ-CP về bảo vệ dữ liệu cá nhân yêu cầu che mặt; làm mờ biển số trước khi công khai dữ liệu hình ảnh ra công chúng. Người dân có quyền biết dữ liệu nào được thu thập, lưu giữ bao lâu và ai có quyền truy cập.

Camera phạt nguội: Giải pháp hữu hiệu và bài toán quản lý dữ liệu đô thị

Camera phạt nguội đang là công cụ hữu hiệu để nâng cao kỷ luật giao thông tại Việt Nam. Việc một trụ tín hiệu phải gắn nhiều loại camera không hẳn là lãng phí; mà là hệ quả tất yếu của quá trình phát triển từng bước của hạ tầng đô thị. Tuy nhiên; để tối ưu hóa hiệu quả và đảm bảo quyền riêng tư; cần tiến tới chuẩn hóa thiết bị, quản lý dữ liệu tập trung và minh bạch hơn trong thu thập s;ử dụng hình ảnh giao thông

Nguồn: vnexpress.net