Cây nha đam (lô hội) đã gắn bó với đời sống người Việt như một loại cây vừa làm cảnh, vừa là vị thuốc quý, lại là “bí quyết” làm đẹp của bao thế hệ phụ nữ. Với hàm lượng dưỡng chất cao, khả năng làm dịu, kháng khuẩn và hỗ trợ tiêu hóa, nha đam đang dần lấy lại vị trí xứng đáng trong y học dân gian lẫn khoa học hiện đại.
- Cây cúc hoa – Loài thảo dược thanh khiết giữa đời thường
- Cây lược vàng – “Thần dược” dân gian trong mỗi khu vườn
- 3 nghệ sĩ gốc Khánh Hòa: Hoài Linh, Xuân Nghị, Nhật Cường – Vượt biến cố, sống trọn với nghề
Xem nhanh
Cây nha đam – Thuốc quý trong vườn nhà
Nha đam (tên khoa học: Aloe vera) thuộc họ Liliaceae, có nguồn gốc từ Bắc Phi nhưng đã sớm du nhập vào Việt Nam và được trồng phổ biến ở khắp các miền quê. Thân cây ngắn; lá dày, mọng nước, viền có răng cưa nhỏ; bên trong chứa lớp gel trong suốt chính là “kho báu” dưỡng chất.
Trong dân gian, nha đam thường được trồng quanh nhà không chỉ để làm cảnh mà còn là cây thuốc gia đình hữu hiệu. Chỉ cần vài nhánh là có thể sử dụng trong nhiều mục đích: từ chữa bỏng nhẹ; làm mát da, trị mụn đến nấu chè thanh nhiệt hay dưỡng tóc tự nhiên.
Công dụng của cây nha đam theo y học cổ truyền và hiện đại
Theo y học cổ truyền:
Nha đam có vị đắng, tính hàn, quy vào các kinh can, tỳ, vị. Tác dụng chính là thanh nhiệt, giải độc, nhuận tràng, mát gan và sát khuẩn ngoài da.
Một số bài thuốc dân gian thường dùng nha đam:
- Giải độc, mát gan: Nấu nước nha đam tươi cùng lá dứa để uống hằng ngày.
- Nhuận tràng: Dùng gel nha đam nhỏ (khoảng 5–10g) ăn sống hoặc nấu chín giúp kích thích tiêu hóa, trị táo bón.
- Trị bỏng nhẹ, viêm da: Đắp trực tiếp phần gel nha đam lên vùng da bị tổn thương để làm dịu và kháng khuẩn.
Theo y học hiện đại:
Nhiều nghiên cứu khoa học đã chứng minh nha đam chứa hơn 75 hoạt chất sinh học như vitamin (A, B, C, E), enzyme, khoáng chất, axit amin và polysaccharide – những chất có khả năng:
- Kháng khuẩn, kháng viêm mạnh – Rất tốt cho da mụn, da nhạy cảm hoặc bị kích ứng.
- Tăng cường hệ miễn dịch – Nhờ các polysaccharide giúp thúc đẩy sản xuất tế bào bạch cầu.
- Giảm lượng đường trong máu – Một số nghiên cứu chỉ ra gel nha đam hỗ trợ kiểm soát đường huyết.
- Làm dịu hệ tiêu hóa – Hỗ trợ người bị hội chứng ruột kích thích hoặc dạ dày nhạy cảm.
Làm đẹp từ nha đam – Bí quyết của bao thế hệ phụ nữ Việt
Từ xa xưa, nha đam đã được coi là “mỹ phẩm tự nhiên” trong các mẹo dân gian làm đẹp:
- Dưỡng da trắng sáng: Lấy gel nha đam nguyên chất đắp mặt 10–15 phút mỗi tuần, giúp làm dịu, giảm nám và dưỡng ẩm.
- Giảm mụn, làm dịu da cháy nắng: Khả năng kháng khuẩn tự nhiên và làm mát khiến nha đam là cứu cánh cho làn da tổn thương.
- Dưỡng tóc mềm mượt: Trộn gel nha đam với dầu dừa hoặc dầu oliu để ủ tóc, giúp tóc chắc khỏe, giảm gãy rụng.
- Ngày nay, nha đam còn là nguyên liệu chính trong nhiều sản phẩm chăm sóc da: kem dưỡng; mặt nạ, toner, sữa rửa mặt…
Nha đam trong ẩm thực – Vị mát lành giữa ngày hè oi ả
Ngoài giá trị làm đẹp và chữa bệnh, nha đam còn xuất hiện trong nhiều món ăn ngon, thanh mát.
- Chè nha đam đậu xanh: Món quốc dân giúp giải nhiệt, làm mát gan, được yêu thích vào mùa hè.
- Nước nha đam đường phèn: Dễ làm, dễ uống, lại tốt cho hệ tiêu hóa và da dẻ.
- Sinh tố nha đam – Dứa – Mật ong: Thức uống “detox” tự nhiên, giúp thanh lọc cơ thể và đẹp dáng.
Tuy nhiên, cần sơ chế kỹ nha đam, bỏ sạch lớp mủ vàng vì có thể gây kích ứng, buồn nôn nếu dùng sống.
Lưu ý khi sử dụng nha đam
Mặc dù rất lành tính, nha đam vẫn có một số lưu ý:
Không dùng cho phụ nữ mang thai hoặc người bị tiêu chảy mãn tính.
Liều lượng hợp lý: Không nên dùng quá 100g/ngày vì tính mát có thể gây lạnh bụng.
Rửa sạch mủ vàng: Phần mủ chứa anthraquinone gây kích ứng tiêu hóa nếu ăn phải.
Cây nha đam – Gợi nhắc những giá trị truyền thống
Hình ảnh những bụi nha đam mọc hiền hòa nơi góc sân; bên hàng rào hay chậu nhỏ trước hiên nhà gợi nhớ một phần ký ức xưa cũ – Khi những người bà; người mẹ tận dụng từng nhánh cây làm thuốc; nấu ăn, gội đầu… Nha đam không chỉ là cây trồng; mà là biểu tượng cho sự mộc mạc, tận dụng và gắn bó của người Việt với thiên nhiên.
Cây nha đam là dược liệu quý trong y học; nguyên liệu làm đẹp tuyệt vời, là “người bạn” thân thuộc trong cuộc sống thường nhật. Giữa thời đại hiện đại hóa, trở về với thiên nhiên qua những bài thuốc; món ăn và phương pháp chăm sóc sức khỏe từ nha đam là cách để gìn giữ và phát huy những giá trị truyền thống bền vững.