Cây ngải cứu không chỉ là nguyên liệu quen thuộc trong bữa cơm quê, mà còn là vị thuốc quý được Đông y tin dùng. Với nhiều công dụng chữa bệnh hiệu quả, ngải cứu xứng đáng là “bác sĩ thầm lặng” trong mỗi khu vườn Việt
- Làm đẹp theo phong cách truyền thống – bí quyết gìn giữ nét đẹp tự nhiên
- Gìn giữ nếp nhà – Bản sắc gia đình Việt trong thời đại số
- Gốm sứ Chu Đậu – Tinh hoa văn hóa Việt
Ngải cứu – loài cây quen thuộc trong vườn nhà người Việt từ bao đời nay, không chỉ là nguyên liệu trong các món ăn dân dã; mà còn là một vị thuốc Đông y được trân trọng. Từ kinh nghiệm dân gian đến các công trình nghiên cứu hiện đại, ngải cứu luôn được đánh giá cao nhờ công dụng chữa bệnh đa dạng và hiệu quả. Bài viết này sẽ đưa bạn đi sâu khám phá những lợi ích tuyệt vời mà cây ngải cứu mang lại cho sức khỏe con người.
Cây ngải cứu (tên khoa học: Artemisia vulgaris); thuộc họ Cúc, là loại cây thân thảo sống lâu năm, thường mọc hoang hoặc được trồng phổ biến ở vùng đồng bằng và trung du Việt Nam. Lá cây có mùi thơm đặc trưng; mặt dưới có lông trắng mịn; thường được sử dụng cả tươi lẫn khô.
Ngải cứu xuất hiện nhiều trong ẩm thực Việt như canh trứng ngải cứu; ngải cứu hầm gà, trứng ngải cứu… Không những thế, đây còn là một thảo dược quý trong Đông y và y học cổ truyền với nhiều công dụng đã được kiểm chứng.
Xem nhanh
Tác dụng chữa bệnh nổi bật của cây ngải cứu
Điều hòa kinh nguyệt, giảm đau bụng kinh
Một trong những công dụng nổi bật nhất của ngải cứu là điều hòa kinh nguyệt; làm dịu cơn đau bụng kinh. Theo Đông y; ngải cứu có tính ấm, vị đắng nhẹ, tác động vào kinh can và tỳ, giúp lưu thông khí huyết; trị rối loạn kinh nguyệt, kinh nguyệt không đều hoặc bị chậm kinh.
Nhiều phụ nữ dùng ngải cứu dưới dạng nước sắc; hoặc kết hợp cùng trứng gà và gừng để làm bài thuốc trị đau bụng kinh hiệu quả, an toàn; không gây tác dụng phụ như thuốc Tây.
Trị cảm cúm, giải cảm
Ngải cứu có khả năng kháng khuẩn, tiêu viêm, tăng cường sức đề kháng. Khi bị cảm lạnh; ho, sổ mũi hay sốt nhẹ, bạn có thể dùng ngải cứu để xông hơi hoặc nấu nước uống giúp giải cảm; thông mũi họng và giảm triệu chứng nhanh chóng.
Ngoài ra, dùng ngải cứu xông nhà cũng giúp thanh lọc không khí; xua đuổi tà khí theo quan niệm dân gian.
Hỗ trợ điều trị đau xương khớp
Ngải cứu kết hợp với muối hạt rang nóng là bài thuốc dân gian chữa đau lưng, thoái hóa cột sống; đau thần kinh tọa được nhiều người áp dụng. Ngải cứu giúp lưu thông máu, giảm sưng viêm và làm dịu các cơn đau mỏi gân cốt.
Người già bị thoái hóa khớp, đau gối, phong thấp có thể dùng ngải cứu ngâm rượu xoa bóp hoặc đắp nóng; ngoài da để cải thiện tình trạng lâu dài.
Cải thiện giấc ngủ, an thần
Trong thời đại áp lực và căng thẳng, mất ngủ đang trở thành căn bệnh phổ biến. Ngải cứu có tác dụng an thần nhẹ, giúp làm dịu thần kinh; giảm lo âu và hỗ trợ giấc ngủ sâu hơn.
Bạn có thể đun ngải cứu lấy nước ngâm chân vào buổi tối để giúp cơ thể thư giãn, dễ ngủ hơn hoặc uống một tách trà ngải cứu ấm mỗi tối.
Kháng khuẩn, làm lành vết thương
Lá ngải cứu giã nhuyễn đắp lên vết thương có tác dụng cầm máu, chống viêm, nhanh liền da. Đây là cách xử lý nhanh và hiệu quả trong trường hợp bị trầy xước, đứt tay nhẹ.
Ngoài ra, dùng ngải cứu rửa vùng da bị dị ứng, mẩn ngứa, tổ đỉa… cũng mang lại hiệu quả tốt nhờ đặc tính kháng khuẩn tự nhiên.
Một số bài thuốc dân gian từ ngải cứu
- Chữa đau bụng kinh: Lấy 1 nắm lá ngải cứu tươi rửa sạch, sắc với 300ml nước còn 100ml, uống 2 lần/ngày trước kỳ kinh vài ngày.
- Trị đau đầu, mất ngủ: Dùng 1 nắm ngải cứu, 1 quả trứng gà, cho thêm ít đường phèn, hấp cách thủy và ăn khi còn nóng.
- Đắp ngải cứu trị đau xương khớp: Rang nóng ngải cứu với muối; cho vào túi vải, chườm lên vùng bị đau mỗi ngày. Giảm mỡ bụng sau sinh: Giã nát ngải cứu, trộn muối hột, rang nóng; và đắp lên bụng mỗi ngày sẽ giúp săn chắc vùng bụng.
Cây ngải cứu trong ẩm thực – hương vị dân dã mang đậm hồn quê
Không chỉ là thuốc, ngải cứu còn là món ăn quen thuộc. Người Việt thường chế biến ngải cứu thành các món như:
- Trứng ngải cứu chiên – bổ máu, giảm đau đầu.
- Canh gà hầm ngải cứu – bồi bổ cơ thể sau sinh, trị đau nhức xương khớp.
- Cháo ngải cứu – thanh nhiệt, giải cảm, phù hợp cho người mới ốm dậy.
Hương vị hơi đắng nhẹ của ngải cứu hòa quyện cùng nguyên liệu khác tạo nên món ăn không chỉ ngon miệng mà còn rất tốt cho sức khỏe.
Lưu ý khi sử dụng ngải cứu
- Không nên dùng quá nhiều ngải cứu mỗi ngày (chỉ nên dùng khoảng 3–5g khô hoặc 10–15g tươi).
- Phụ nữ mang thai không nên dùng ngải cứu trong 3 tháng đầu vì có thể kích thích tử cung.
- Người có tiền sử rối loạn tiêu hóa, gan yếu cần tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi dùng thường xuyên.
Tình cảm gắn bó với cây ngải cứu trong đời sống người Việt
Trong văn hóa người Việt; cây ngải cứu không chỉ là cây thuốc mà còn mang yếu tố tâm linh, bảo vệ con người khỏi điều xấu, tà khí. Nhiều nơi còn treo bó ngải cứu cùng tỏi trước cửa nhà trong dịp Tết Đoan Ngọ để trừ tà.
Sự hiện diện của ngải cứu từ gian bếp, vườn nhà cho tới những bữa cơm gia đình, những phương thuốc dân gian… là minh chứng cho sự gắn bó bền chặt giữa con người và thiên nhiên.
Ngải cứu – cây thuốc nhỏ bé nhưng lại mang trong mình nhiều công dụng to lớn. Từ chữa bệnh, bồi bổ cơ thể đến hỗ trợ tinh thần, ngải cứu xứng đáng là một trong những “vị bác sĩ thầm lặng” nơi vườn nhà mỗi người. Việc sử dụng ngải cứu đúng cách, hợp lý sẽ góp phần gìn giữ sức khỏe và phát huy giá trị của y học dân tộc trong cuộc sống hiện đại.