Không phải người cha nào cũng muốn con mình thành “gà chọi học đường”. Có những trải nghiệm từ tuổi thơ, những lần lặng lẽ nhìn con, khiến người lớn phải tự hỏi: có nên ép con học không?
- Cách dạy con học Gia giáo nghiêm minh – Gốc rễ hình thành nhân cách sống không la mắng
- Dạy con cách đi đứng: Phong thái bắt đầu từ những bước chân
- Hơn 116 nghìn tỷ đồng đầu tư phổ cập giáo dục mầm non giai đoạn 2026–2030
Xem nhanh
Học giỏi có phải nhờ bị ép?
Tôi sinh ra ở quê, bố là bộ đội phục viên, ít nói. Ông không dạy tôi những điều cao siêu, chỉ thỉnh thoảng phạt vì những trò nghịch như trộm ổi hay đúc dế. Tôi lớn lên khá tự do, phần vì là học sinh giỏi nhất làng, nhất xã. Từ nhỏ tôi đã học trường chuyên huyện. Bố mẹ không biết nhiều để dạy tôi học, cũng không ép học. Điểm số có lúc cao, lúc thấp.
Vợ tôi thì khác. Cô ấy từng bị bố mẹ ép học bằng roi vọt, chửi mắng. Con gái nghe chuyện, liền bảo: “Thế thì mẹ học giỏi là đúng rồi!”. Những lời của vợ được con cái đồng tình, bởi vợ tôi thành công trong công việc và học vấn. Còn tôi, dù đọc sách nhiều, dường như không có uy tín bằng người có danh, có tiền.
Tại sao không nên ép con học?
Tôi không ủng hộ ép học. Đứa trẻ học tốt thường nhờ tư chất. Những em học ít nhưng vẫn giỏi là do thiên phú. Tôi từng nói đùa, nếu con tôi biết cãi, nó sẽ hỏi: “Sao con học vất vả mà chỉ được 7 điểm, còn bạn con được 10? Lỗi do ai?”. May mà con tôi lành tính.
Roi vọt không làm nên thành tích, nhất là trong những kỳ thi thật sự công bằng. Người giỏi hơn con mình còn đang học rất vất vả. Nếu con học vất vả mà vẫn không bằng họ, đó không phải lỗi của con.
Vậy nên khuyến khích học thế nào?
Tôi vẫn muốn con mình học tập nghiêm túc. Khi con chăm chỉ, có thể con chưa giỏi, nhưng sẽ không hối tiếc. Đa số chúng ta đều là người bình thường. Nếu lười biếng, con sẽ lãng phí cơ hội, phụ công thầy cô, phụ tiền bạc bố mẹ.
Tôi từng từ chối đề nghị của cô giáo khi muốn bồi dưỡng con thành “gà chọi”. Cô ấy tỏ ra không vui. Tôi lùi một bước, bảo cô hỏi mẹ cháu. Cuối cùng, con vẫn phải học. Nếu tôi quyết liệt phản đối, người thân sẽ trách móc. Con tôi cũng có thể bị cô lập ở lớp.
Tôi vẫn tin chịu khổ để học là điều tốt, nhưng không phải để đạt danh vọng. Là để nên người.
Lịch sử, giáo dục và bài học từ thực tế
Hoàng đế Khang Hy đặt tên nơi học cho con là “Vô Dật Trai”, “vô dật” nghĩa là “không lười biếng”. Chu Nguyên Chương bảo: “Không đánh chết là được”, khi được hỏi có được phép đánh dạy thái tử. Mẹ Mạnh Tử cũng từng nghiêm khắc chuyển nhà ba lần, chặt khung cửi để dạy con. Họ có ép con học không? Chắc chắn là có. Nhưng không vì thành tích của cha mẹ, mà vì con nên người.
Tôi thường đùa, cha mẹ ít ai nghĩ con mình sẽ thành ông to bà lớn. Họ thường nói “học kém sau này đi ăn mày”. Nhưng người ăn mày ít hơn người thành đạt rất nhiều. Chúng ta không biết trước con mình sẽ ra sao. Nếu con theo nghệ thuật, ép học toán lý là vô ích. Cả thế hệ tôi học tiếng Anh, nhưng ít người làm cho công ty nước ngoài. Quá nhiều lãng phí!
Nên ép con học không? Không nên ép để đạt thành tích. Nhưng cần nghiêm khắc với sự lười biếng. Cần cho con hiểu việc học là vì chính bản thân con, không phải vì thành tích để báo hiếu hay ghi điểm với ai khác. Người tốt cần có năng lực, mà năng lực chỉ đến nếu chăm chỉ và hiểu vì sao mình học.