Giày cao gót từ lâu đã trở thành biểu tượng của vẻ đẹp, sự quyến rũ và phong cách. Tuy nhiên, đằng sau vẻ đẹp mê hoặc ấy lại ẩn chứa không ít rủi ro cho sức khỏe mà nhiều người chưa thực sự nhận thức rõ.
- Cây sả – Dược phẩm đa công dụng
- Sống chậm – Nghệ thuật tìm lại chính mình
- Quan hệ cha mẹ con cái thời nay: Dâu hiền, rể thuận
- Yến sào giả tràn lan trên TikTok, doanh nghiệp lo mất thị trường ngay tại nội địa
Xem nhanh
Phụ nữ thời xưa đi giày như thế nào? – Một góc nhìn lịch sử
Trước khi giày cao gót trở thành biểu tượng thời trang hiện đại, phụ nữ ở nhiều nền văn hóa có những kiểu giày truyền thống rất đặc trưng. Điều này vừa phản ánh thẩm mỹ thời đại, vừa cho thấy quan niệm khác biệt về sức khỏe và hình thể.
Châu Âu: Giày cao gót ban đầu dành cho nam giới
Ít ai biết rằng, giày cao gót từng xuất hiện lần đầu vào thế kỷ 10 ở Ba Tư, nhằm giúp các kỵ sĩ giữ chân vững trên bàn đạp yên ngựa. Đến thế kỷ 17, giới quý tộc châu Âu đặc biệt là đàn ông bắt đầu mang giày cao gót như biểu tượng quyền lực.
Mãi đến thời kỳ Baroque (thế kỷ 17–18), phụ nữ mới phổ biến giày cao gót để làm nổi bật dáng đi uyển chuyển và tầng lớp xã hội. Tuy nhiên, phần lớn phụ nữ bình dân thời đó vẫn mang giày đế bệt hoặc đế gỗ, vì thuận tiện cho lao động và di chuyển.
Trung Hoa: Giày thêu và tục bó chân
Ở Trung Quốc cổ đại, đặc biệt thời nhà Tống đến nhà Thanh, phụ nữ quý tộc và một phần dân gian thực hành tục bó chân khiến bàn chân bị biến dạng thành “tam thốn kim liên” (gót sen ba tấc). Họ thường mang những đôi giày thêu tay nhỏ xíu, vừa để khoe “vẻ đẹp khuôn mẫu”, vừa củng cố vai trò truyền thống của phụ nữ trong gia đình. Tuy nhiên, hậu quả là nhiều phụ nữ suốt đời đi lại khó khăn, thậm chí tàn tật.
Nhật Bản: Guốc Geta và guốc Okobo
Phụ nữ Nhật truyền thống, đặc biệt là geisha và maiko (học việc geisha), mang guốc gỗ (geta hoặc okobo). Những đôi guốc này có đế cao từ 5–15cm, thường được cột bằng dây vải. Tuy nhìn rất thanh lịch nhưng nếu không quen, việc giữ thăng bằng khá khó khăn, nhất là trên đường đá hay tuyết.
Việt Nam: Dép mộc và hài thêu
Phụ nữ Việt Nam xưa thường mang dép mộc, guốc tre, hoặc hài thêu khi đi dự tiệc, lễ hội. Các loại dép này đế bằng, dễ mang và ít gây hại đến sức khỏe. Vẻ đẹp phụ nữ thời xưa thiên về sự duyên dáng; mềm mại, không dựa nhiều vào chiều cao hay dáng điêu đứng như giày cao hiện đại.
Vậy giày cao gót thời nay ảnh hưởng đến sức khỏe như thế nào?
Giày cao gót ngày nay có vô vàn biến thể: từ gót nhọn, gót vuông, gót trụ, đến đế xuồng hay gót mảnh siêu cao (10–15cm). Mỗi loại đều phục vụ cho một mục đích khác nhau: dự tiệc; công sở; trình diễn thời trang, hoặc đi chơi. Tuy nhiên, càng cao và mảnh, thì nguy cơ mất thăng bằng và tổn thương bàn chân càng lớn.
Tác động lên hệ cơ xương khớp
Tư thế cơ thể thay đổi
Việc đi giày cao gót làm thay đổi trọng tâm của cơ thể; khiến người mang phải nghiêng người về phía trước để giữ thăng bằng. Điều này dẫn đến tư thế không tự nhiên, làm tăng áp lực lên thắt lưng và cột sống. Theo một nghiên cứu đăng trên Journal of Physical Therapy Science (2015), phụ nữ đi giày cao từ 5cm trở lên có xu hướng cong lưng nhiều hơn bình thường, dễ gây ra đau lưng mạn tính.
Gây căng cơ và biến dạng khớp
Khi đi giày cao gót, các cơ ở bắp chân phải hoạt động nhiều hơn để giữ thăng bằng. Nếu mang thường xuyên, cơ bắp chân sẽ rút ngắn lại, dẫn đến căng cơ và đau đớn. Một nghiên cứu của Harvard Medical School cho thấy, việc đi giày cao gót thường xuyên có thể dẫn đến hội chứng Achilles – tình trạng viêm gân gót, gây đau và cứng khớp.
Giày cao gót gây biến dạng bàn chân và các bệnh lý liên quan
Hallux Valgus (Chứng chệch ngón chân cái)
Một trong những ảnh hưởng dễ nhận thấy là sự biến dạng của bàn chân. Giày cao gót mũi nhọn ép các ngón chân vào nhau; lâu ngày dẫn đến hiện tượng lệch ngón chân cái (hallux valgus). Theo American Orthopaedic Foot & Ankle Society, khoảng 80% người bị hallux valgus là nữ giới và có liên quan đến thói quen mang giày cao gót.
Đau bàn chân, móng chân bị tổn thương
Giày cao gót làm dồn trọng lượng cơ thể về phía trước, tập trung lên đầu bàn chân. Điều này dễ dẫn đến tình trạng đau nhức, tê bì và viêm dây thần kinh bàn chân. Ngoài ra, áp lực lên móng chân có thể gây bầm tím; tụ máu dưới móng, thậm chí là móng bị tách ra.
Rối loạn thăng bằng và nguy cơ té ngã
Giày cao gót làm giảm diện tích tiếp xúc với mặt đất, khiến người mang dễ mất thăng bằng. Nguy cơ trật khớp; bong gân và gãy xương do vấp ngã là rất cao, đặc biệt ở người lớn tuổi. Nghiên cứu đăng trên Journal of Foot and Ankle Research (2012) chỉ ra rằng, phụ nữ mang giày cao gót thường xuyên có khả năng bị chấn thương bàn chân cao gấp 2,6 lần so với người đi giày đế bằng.
Ảnh hưởng đến hệ tuần hoàn
Giày cao gót cũng ảnh hưởng không nhỏ đến hệ tuần hoàn. Việc siết chặt bàn chân và dồn máu xuống phần dưới cơ thể làm tăng nguy cơ giãn tĩnh mạch chân. Một nghiên cứu của British Medical Journal chỉ ra rằng: việc đi giày cao gót hơn 4 tiếng mỗi ngày làm giảm lưu thông máu và tăng khả năng bị huyết khối tĩnh mạch sâu. Đây là một tình trạng có thể gây tử vong nếu cục máu đông di chuyển đến phổi.
Lời khuyên cho người thường xuyên đi giày cao gót
Hạn chế thời gian mang:
Không nên mang giày cao gót quá 2 tiếng liên tục trong ngày, đặc biệt khi phải đứng lâu hoặc di chuyển nhiều.
Chọn độ cao vừa phải:
Giày cao từ 3–5cm được xem là tối ưu; vừa tạo dáng đẹp mà vẫn giảm thiểu áp lực lên cột sống và khớp gối.
Ưu tiên đế vuông hoặc đế bằng:
Giày cao gót đế vuông hoặc đế bằng phân tán trọng lượng cơ thể đều hơn so với giày gót nhọn. Điều này giúp giảm áp lực lên đầu bàn chân và cải thiện khả năng giữ thăng bằng.
Thay đổi tư thế thường xuyên:
Tránh đứng hoặc đi lại liên tục trong thời gian dài. Khi có thể, nên ngồi nghỉ và duỗi chân để thư giãn cơ bắp.
Tập giãn cơ và vận động nhẹ sau khi mang giày:
Thực hiện các bài tập kéo giãn bắp chân; gân Achilles và lòng bàn chân để khôi phục lại sự cân bằng cơ học cho cơ thể.
Chọn giày chất lượng, vừa vặn:
Giày nên ôm vừa bàn chân; có phần đệm êm dưới gót và mũi chân; không nên quá chật hay quá lỏng.
Xoay vòng giày:
Không mang cùng một đôi giày cao gót hằng ngày. Thay đổi kiểu giày (giày bệt, giày thể thao, sandal…) giúp giảm áp lực lặp lại lên một số vị trí nhất định trên bàn chân.
Qua dòng chảy lịch sử, chúng ta thấy rằng chuẩn mực về cái đẹp và loại giày phụ nữ mang đã thay đổi rất nhiều. Tuy nhiên, điều đáng lưu ý là: càng về sau, nhu cầu thẩm mỹ dường như lấn át yếu tố sức khỏe; đặc biệt là trong thời đại công nghiệp và thời trang hiện đại. Bởi vậy, hiểu đúng tác hại của giày cao gót hôm nay không chỉ là câu chuyện y khoa; mà còn là bài học từ lịch sử để hướng tới một phong cách sống lành mạnh và ý thức hơn.