Bài thơ Đạo vợ chồng của Vũ Trung là tiếng gọi quay về với cội nguồn đạo nghĩa; khơi dậy giá trị văn hóa thần truyền và tinh thần Nho gia trong đời sống hôn nhân.
- Tình Cha – Người lặng lẽ mang cả đời mình gửi gắm cho con
- Tìm về cội nguồn Đạo hiếu – Chìa khóa vàng dạy con lòng hiếu thảo
- Chuyện tình cô thực tập sinh Việt và chàng trai Nội Mông
Bài thơ: ĐẠO VỢ CHỒNG
Tác giả: Vũ Trung
Duyên phận vợ chồng mãi sắt son
Song song như đũa đã vuông tròn
Đong tình ấp lạnh xua hiu hắt
Thủ lễ quạt nồng dạt héo hon
Lụn bấc khêu đèn soi dáng mẹ
Hao dầu đốt đuốc rọi thân con
Cương thường tuân cứ tâm an định
Đá nát vàng phai đạo nghĩa còn
Xem nhanh
Mở đầu: Đạo vợ chồng – sợi dây thiêng liêng từ góc nhìn văn hóa truyền thống
Đạo vợ chồng là khế ước giữa hai người; trong văn hóa truyền thống đó là một phần của đại đạo trời đất. Từ thời cổ đại đã xác lập quan niệm hôn nhân dựa trên ba yếu tố: thiên mệnh, nhân nghĩa và gia phong. Bởi thế, hôn nhân không chỉ là chuyện riêng của hai cá nhân, mà là mắt xích quan trọng kết nối các thế hệ, duy trì trật tự xã hội. Vũ Trung mở đầu bài thơ bằng hai câu đề sâu sắc:
“Duyên phận vợ chồng mãi sắt son
Song song như đũa đã vuông tròn”
Quan điểm văn hóa truyền thống cho rằng hôn nhân là do Trời định. Khi đã kết hôn phải một lòng thủy chung, không vì sóng gió mà đổi thay.
Hình ảnh “đũa vuông tròn” vừa giản dị vừa giàu ý nghĩa tượng trưng. Đũa là vật đôi, luôn đi cùng nhau; vuông tròn lại hàm ý âm dương hòa hợp, tượng trưng cho sự viên mãn. Đây chính là tinh thần của văn hóa thần truyền, thuận theo thiên lý để gia đạo hưng thịnh.
Đạo vợ chồng: Nền tảng của gia phong và sự an định xã hội
Trong Nho gia, đạo vợ chồng là một phần trong năm mối quan hệ nền tảng của xã hội. Mỗi mối quan hệ đều có nghĩa vụ, bổn phận, và khi mọi người tuân thủ đúng vai trò của mình, xã hội sẽ thái bình, nhân tâm an lạc.
Hai câu thực của Vũ Trung khắc họa rõ nét trách nhiệm ấy:
“Đong tình ấp lạnh xua hiu hắt
Thủ lễ quạt nồng dạt héo hon”
Tác giả dùng hình ảnh đời thường ể nhắc nhở vợ chồng phải giữ gìn, bồi đắp yêu thương. Trong đạo vợ chồng, chữ lễ được đặt lên hàng đầu; lễ không chỉ là hình thức bên ngoài, mà là biểu hiện của tâm thành, của sự nhẫn nhịn, tôn trọng lẫn nhau. Nho gia coi trọng gia phong, vì gia đình chính là tế bào xã hội. Một gia đình có gia phong tốt sẽ giáo dưỡng nên những con người biết kính trên nhường dưới, biết thuận theo đạo lý. Đây chính là gốc rễ để duy trì văn hóa chính thống; nền văn hóa do Thần truyền ban, giúp con người sống đúng đạo làm người.
Hôn nhân: Ngọn đèn nối tiếp giữa các thế hệ
Hai câu luận tiếp tục mở rộng chiều sâu tư tưởng:
“Lụn bấc khêu đèn soi dáng mẹ
Hao dầu đốt đuốc rọi thân con”
Ở đây, Vũ Trung không chỉ nói đến nghĩa tình đôi lứa, mà còn nhấn mạnh vai trò của hôn nhân trong việc nối tiếp truyền thống gia tộc. Khêu đèn soi mẹ chính là quay nhìn về tổ tông, học gương nhẫn nhịn, hy sinh của tiền nhân. Đốt đuốc rọi con lại là trách nhiệm soi đường cho thế hệ sau, trao truyền giá trị đúng đắn để con cái noi theo.
Từ góc độ Nho gia, hôn nhân không tách rời khỏi đạo hiếu. Một người làm vợ, làm chồng biết giữ đạo vợ chồng thì tất sẽ tròn đạo hiếu với cha mẹ, sẽ làm tròn trách nhiệm với con cái. Văn hóa thần truyền luôn coi gia đình là bệ đỡ của xã hội; gia đình có nền nếp, con người mới thuận đạo, xã hội mới thái bình.
Cương thường – đạo nghĩa: Trụ cột bảo vệ gia đình và xã hội
Hai câu kết chính là đỉnh cao của tư tưởng bài thơ:
“Cương thường tuân cứ tâm an định
Đá nát vàng phai đạo nghĩa còn”
Cương thường là những nguyên tắc luân lý cơ bản (như tam cương: quân – thần, phụ – tử, phu – thê) mà con người phải tuân giữ. Trong Nho gia, đây không phải là giáo điều cứng nhắc, mà là Thiên lý – nguyên tắc bất biến do Trời đặt định.
Khi con người giữ cương thường, tâm sẽ an, gia đình sẽ yên, xã hội sẽ ổn định. Bởi vậy, dù thời thế đổi thay, dù đá có nát, vàng có phai, thì đạo nghĩa vẫn còn – bởi đó là đạo Trời, là căn bản của mọi giá trị. Đây chính là thông điệp văn hóa thần truyền mà Vũ Trung muốn gửi gắm: hãy quay về với cội nguồn, với những giá trị muôn đời để dựng xây mái ấm, dựng xây xã hội.
Đạo vợ chồng trong thơ Vũ Trung: Bài học khôi phục văn hóa truyền thống
Ngày nay, trước sự xói mòn của đạo đức xã hội, hôn nhân dễ đổ vỡ bởi những điều rất nhỏ nhặt. Người ta coi trọng cảm xúc nhất thời hơn nghĩa vợ chồng; đề cao quyền lợi cá nhân hơn bổn phận với gia đình. Trong bối cảnh ấy, bài thơ Đạo Vợ Chồng của Vũ Trung như một lời cảnh tỉnh: hãy quay lại với giá trị căn bản, với cương thường, với đạo nghĩa.
Đây không chỉ là một tác phẩm văn học, mà là một tấm gương văn hóa thần truyền, nhắc nhở thế nhân khôi phục lại những gì vốn là nền tảng: biết sống vì nhau, vì gia đình, vì xã hội, và hơn hết là sống thuận thiên lý, thuận đạo Trời. Đọc bài thơ, ta thấy thấp thoáng bóng dáng văn hóa thần truyền, đó chính là con đường duy nhất để xã hội trở về với chính đạo, để nhân tâm an định, quốc thái dân an.
Thông điệp văn hóa thần truyền: Giữ đạo vợ chồng là giữ gốc rễ nhân luân
Văn hóa thần truyền dạy rằng:
👉 Gia đình là tế bào xã hội.
👉 Đạo vợ chồng là nền tảng của gia phong.
👉 Gia phong tốt mới dưỡng thành con người có đức, có hiếu, có lễ.
Bởi thế, giữ đạo vợ chồng chính là giữ gốc rễ của nhân luân, là cách thiết thực nhất để khôi phục văn hóa chính thống.
Vũ Trung không nói nhiều về tình yêu nồng cháy, mà nhấn mạnh đến nghĩa, đến đạo, đến lễ – những điều khiến hôn nhân bền vững qua bao bão giông. Đây chính là bài học quý giá mà mỗi chúng ta cần chiêm nghiệm trong đời sống hôm nay.
Liên hệ thực tiễn: Đạo vợ chồng – nền móng gia phong xưa trong xã hội nay
Trong xã hội hiện đại, do ảnh hưởng của thuyết vô thần, nhiều người đã rơi vào vũng lầy của vật chất. Họ không có đạo nghĩa, lại càng không hiểu gì về lòng biết ơn. Quan niệm đã bị biến dị nghiêm trọng, trong tâm không còn ước thúc bởi đạo đức nữa; góc độ suy xét vấn đề đều là vị tư vị ngã. Vì tiền bạc, vì quyền lực, vì chút ham muốn tình dục đáng thương, và vì những thứ gọi là nam nữ tri kỷ, v.v. họ sẽ bỏ nhà cửa, tổ ấm mà bất chấp hậu quả. Chỉ cần có thể thỏa mãn nhu cầu của bản thân, không quan tâm đến cảm xúc của người khác. Vì vậy, trong xã hội ngày nay, tỷ lệ ly hôn ngày càng tăng nhanh theo đường thẳng đứng; những bi kịch gia đình liên tiếp xảy ra, không ai tìm được cảm giác an toàn, xã hội cũng rơi vào tình trạng bất ổn.
Con người muốn có được hạnh phúc thì trước hết gia đình cần ổn định. Mà điều kiện tiên quyết để gia đình ổn định là mối quan hệ vợ chồng bền chặt. Cả hai vợ chồng đều cần biết ơn, tuân theo đạo đức, quy chính lại những quan niệm bại hoại; tìm lại Thần tính và thiện niệm mới có thể quay về con đường chân chính.